2023 hedeflerine ulaşmak istiyorsak, yatırımcının önünün açılması lazım

Denizcilik alanında yapılan yatırımların azlığı nedeni ile bu alanda dünya ticaretinden aldığımız payda o oranda azalıyor. Kadim yapıların uzun yıllar yaptığı yatırımlar sonrası denizcilik alanında hakimiyetin belli yapılarda kalmasını sağlanırken, 2023 hedefleri için çalışmalar yapan ülkemizin bu alanda yapılacak yatırımları desteklemesi gerekiyor.

Bu alanda yapılmak istenen ender yatırımlardan birini gerçekleştirmek isteyen Erkan Kaya ve Süleyman Özcan, beklediği ilgiye görmezken, özellikle kamu bankalarından beklediği kredi desteğini alamaması, akıllara 2023 hedeflerine nasıl ulaşacağımız sorusunu gündeme getirdi. Mayıs ayı için açıklanan teşvik çerçevesinde aldıkları teşvik ile yola çıkan Haydarpaşa Liman Hizmetleri Ticaret ve Ltd firmasının ortakları olan Erkan Kaya ve Süleyman Özcan, bankaların negatif yaklaşımları ile mücadele ediyor.

7000 DWT’luk gemi yapımı için teşvikinizi aldınız. Öncelikle bu alanda yapılan yatırımların durduğu bir dönemde yatırım kararı almanızdan dolayı cesaretinizi takdir etmek gerekir. Yapacağınız yatırım ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?

Süleyman Özcan: Büyük gemilerle Akdeniz’e gelen gemiler yüklerini Mısır ve Yunanistan’a bırakıyor. Büyük gemiler her limana giremediği için küçük gemilerin bu yükleri alıp diğer küçük limanlara dağıtması gerekiyor. Biz verdiğimiz liman hizmetleri dışında bu alanda da hizmet veriyoruz. Aldığımız teşvikte bu alanda hizmet vermek için yaptırmak istediğimiz gemilerle ilgilidir.

Erkan Kaya: Konteyner taşımacılığı alanında Türk şirketi hemen hemen yok gibi, bir dönem Kalkavanlar ve Turkon bu alanda varlık göstermeye çalıştı ancak başarılı olamadı. Biz bu ortamda devletin vermiş olduğu teşvik sistemi çerçevesinde bu alana girmek için kolları sıvadık. Eğer Taksim Gezi Parkı olayları olmasaydı, Mayıs ayı içerisinde yurtdışından kredi anlaşmalarımızı yapmış ve yola koyulmuş olurduk.

Gezi Parkı olayları kısmi bir etki bırakmış olabilir ancak ülkenin 2023 hedefleri doğrultusunda önemli gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Yanılıyor muyuz?

Erkan Kaya: Haklısınız ülke gelişme potansiyelini korumaktadır. Bu noktada eksikliklerimiz var ve onları tamamlamamız gerekiyor. Bugün Türkiye’ye gelen yükün özellikle Rusya’ya dağıtımını yapacak yerli firma yok. Yabancı firmalar kabotaj kanunundan ve kanunlardaki boşluklardan yararlanarak bu işleri yapıyor.

Süleyman Özcan: Bu işin kaymağını genelde yabancı firmalar almaktadır. Ben 1982 yılından buyana bu işin içerisindeyim. Genelde çalıştığımız firmalar uluslararası alandaki hâkimiyetlerinden dolayı etkinliklerine devam etmektedir.

Tarihsel olarak da bu etkinlik yok mudur? Geçmişimizde deniz ticaretinin Levantenler tarafından yönlendirildiğini görüyoruz.

Süleyman Özcan: Kapitülasyonlar sonrası gelmişler ve etkinliklerini sağlamışlar. Bize de bunlarla iyi geçinmek düşmüş. Levantenlerin yapmış olduğu bağlantılar var ve bunları bugün dahi aşmak zor. Bizler bu ticaretten sağlanan karın ancak %10’unu alabilmekteyiz. Bu alandaki kardan daha fazla pay alabilmek için yatırım yapmalıyız.

Anlaşılır olması için bu konuyu örneklerle anlatmanız mümkün mü?

Süleyman Özcan: Konuşmamıza başladığımız zaman aktardığımız konuya tekrar dönersek. Büyük gemilerin mallarını indirdikten sonra ara dağıtımı yapacak gemilerin bizler tarafından işletilmesi ilk etapta bu ticaretten alacağımız payı artıracaktır.

Erkan Kaya: Özellikle Rusya’ya gönderilecek yüklerin aktarımına talip olabiliriz. Bugün Türkiye’den Rusya’ya aktarım yapacak deniz nehir tipi gemi sayısı az. Bu alandaki boşluk bizim için önemli, ayrıca Kyoto sözleşmesine göre 2020’den sonra gemilerin yeşil enerji modeline göre geçişi sağlanacak, yapacağımız gemilerle bu duruma hazırlık yapmış olacağız.

Süleyman Özcan: Biz Cosco gibi firmaların işlemlerini yapıyorduk. Ancak firma kendi firmasını kurarak yoluna devam etme kararı alınca biz onun alt firması olarak kaldık. Bu durumda yapmış olduğumuz katma değerli işler azaldı. Bu ve benzeri ilişkide olduğumuz firmalara ara dağıtım işi ile ilgili düşüncemizi aktardık ve olumlu yanıt alınca harekete geçtik.

Projedeki son durum nedir?

Süleyman Özcan: En son Kanada’lı bir banka ile görüşüyorduk. Bize o denemde olumlu yaklaşmalarına rağmen bugün sekiz on milyon dolar teminat bulmamızı istiyorlar. Burada ki bankalarla yaptığımız görüşmelerde sonuç vermedi.

Erkan Kaya: Kamu bankaları bile bize olumlu yanıt vermedi. Bu bankaların ellerinde hibe fonlar var. Bu fonlardan yararlanmak istediğimizi söyledik. Projemizi sunduk fakat sonuç alamadık.

Başbakanımız bankalara bankacılık yapmaları için telkinlerde bulunuyor. Bu durumda insanın aklına önce kamu bankalarına bu telkinleri yapması gerekliliği hususu geliyor.

Erkan Kaya: Zaten Başbakan’ın söylediklerini uygulasalar sorun kalmayacak. Fakat uygulamıyorlar. Burada kamu bankaları da özel bankaların yaptığını yapıyor. Bu bankalar tüketici kredilerinden daha fazla kazandığı için kaynaklarını bu alana yönlendiriyor. Bu ortamda da yatırımcının yola devam etmesi güç. Fakat diğer yandan 2023 hedeflerimiz var. Bu hedeflere ulaşmak istiyorsak, yatırımcının önünün açılması lazım.

Deniz Ticaret Odası gibi kurumlardan destek alıyor musunuz?

Süleyman Özcan: Deniz Ticaret Odası uzun yıllar aynı kişiler tarafından yönetiliyor ve bugüne kadar bana bir faydaları olmadı. Burada da sistemin değişmesi gerekiyor.

Erkan Kaya: Türkiye’nin denizcilik sektöründe dünya ticaretinden altığı pay üzülerek söylüyorum %0,5’tir. Bu sektör uzun soluklu yatırımlarla bir yerlere gelebileceğiniz bir sektördür. Zaman içerisinde yapacağınız çalışmalar ve yatırımlarla uluslararası pastadan pay alabilirsiniz. Ancak bizim yatırımcılarımız,  bir dönem bu işten para kazanıp daha sonra farklı sektörlere kaymak istiyorlar.

Vermek istediğiniz hizmetin bir diğer açıdan bakıldığında demiryollarının geliştirilmesinin dolaylı olarak ilişkisi var. Bu alandaki gelişmeler ile ilgili düşüncenizi alabilir miyiz?

Erkan Kaya: Yurtdışındaki müşteri kazancına bakar. Eğer Türkiye’de aldığı hizmetler neticesinde daha ucuz ve güvenli bir şekilde göndermek istediği yere gönderebiliyorsa tercihini oradan yana kullanılır. Bu nedenle demir yolu bağlantıları çok önemlidir. Demiryolu maliyetlerin aşağıya çekilmesi için şarttır.

Süleyman Özcan: Bu altyapı çalışmaları ülke olarak yapılması lazım. Biz bu noktada bu altyapıları kullanarak ülke ticaretine katkı yapma düşüncesi içerisinde olabiliriz. Ancak biz daha oralara gelemiyoruz. Şuanda kendi işimizle ilgili, aldığımız teşvik ile ilgili konuya baktığımızda, durumun ne kadar vahim olduğunu görüyoruz. Biz şuanda iş garantisi olan teşviki alınmış bir projeye kredi bulamıyoruz. Bu nokta oldukça düşündürücü bir noktadır.

Erkan Kaya: Biz bu krediyi 15 milyon dolarlık mülkümüzü ipotek olarak vermemize ve devletin %5 faiz desteğine rağmen alamıyoruz. Yurtdışından yabancı üç firma ile görüşmelerimiz devam ediyor. Kısacası Türkiye’den yerli bir ortaktan ümidimizi kestik.

Aktardıklarınızdan sonra bu işi çözebileceğinize inanıyor muzunuz?

Erkan Kaya: Çözeriz çözülmeyecek bir sorun değil. Ben umutluyum. Bizler bu yatırımı öyle ya da böyle yapacağız ama biz bu yatırımı ülke içerisindeki dinamiklerle yapmayı isterdik, ancak olmadı.

Bu alanda yapacağınız yatırımın boyutu ile ilgili bilgi verir misiniz?

Erkan Kaya: Bu alanda toplam 150 milyon dolarlık bir yatırım düşünüyoruz. Bu iş çerçevesinde 250 kişiye iş imkanı sağlamayı düşünüyoruz.

Büyük yatırımcılar neden bu alana yatırım yapmıyor?

Erkan Kaya: Örneğin Limak liman aldı işletiyor ama denizcilik ile liman işletmek çok farklı şeyler. O farklılık bu alana girmelerini engelliyor.

Arkas’ın bu alanda yatırım yapacağı ifade ediliyordu. Sonuç alınamadı mı?

Süleyman Özcan: Arkas MSC ile bu işi yapmak için bir araya gelmişlerdi. Fakat ne olduysa MSC bu işten çekildi. Arkas’ta işi yapıp yapmayacağını bilemem.