ABD, Rusya’ya ders vermek istiyor

Petrol fiyatında yaşanan düşüş gözleri akaryakıt sektörüne çevirdi. Yıllarca akaryakıt fiyatlarının yükselişine tanık olan sektör düşüşün etkisi ile planlamalarını yeniden gözden geçirmeye başladı. Konu ile ilgili görüşlerini aldığımız sektörün köklü kuruluşlarından Petline Genel Müdürü Adnan Ünal, sorularımızı yanıtladı.

Bu yılın başında petrol varil başına fiyatlarının 100-120 dolar arası olacağı ifade ediliyordu. Bugün ne oldu da durum tersine döndü?

2014 yılının başında bütün tahminler petrol fiyatlarının 120 dolar civarında olacağı yönündeydi. Bizde planlar yaparken ağırlıklı olarak dünya tahminlerini kullanıyorduk. Bütün tahmincilerde 100 doların altına inmesinin zor olacağını belirtiyordu. Fakat durum bir anda değişti. Petrol fiyatlarını iki ana etken değiştiriyor. Birincisi piyasadaki değişmeler veya siyasi olaylar. İkincisi de spekülasyonlar etkiler. Sanırım şu anda siyasi etkinin fazla olduğunu söyleyebiliriz. Rusya’nın Ukrayna’ya girmesi ve Kırım’ın bağımsızlık ilanı ile Dünya’da bir tepki oluştu. Sonuçta,  Avrupa ve ABD, Rusya’ya karşı ekonomik ambargolarla ekonomisini etkileme yolunu seçtiler. Alınan önlemlerden biride petrol fiyatlarını mümkün olduğunca düşürmek ve ekonomisinde petrolün payı büyük olan Rusya’yı etkilemek oldu.Petrol fiyatlarındaki düşüşün ana nedenlerinden biri olarak bu gelişmeler gösteriliyor.

 Savaş olduğu dönemlerde petrol fiyatlarının artması gerekmiyor mu?

Aktardığınız doğru bir düşüncedir. Fakat burada siyasi baskıların ağırlıklı olduğu düşünülüyor. ABD ,  şuanda dünyada en fazla petrol üreten ülkesi konumuna geldi. Kendi stoklarını devreye soktular. Bunun yanında dünyanın en büyük  petrol üreticilerinden  Suudi Arabistan’da bu durumdan şikâyetçi görünmüyor. Yaşanılan sürecin sonunda da bugün petrol fiyatları 60 dolar civarlarına gelmiş oldu.

Bu durum ne kadar daha sürer?

Bunu tahmin etmek zor. Ama iyi tahmin yapanlar bir kaç ay daha sürebileceğini söylüyorlar. Bu durumdan Rusya yanında doğal olark diğer büyük petrol ihracatçıları da etkileniyor. İran gibi.

Fakat bu durumdan ABD’li şirketlerde zarar görmüyor mu?

ABD’li firmalara muhtemelen teşvikler verilerek zararları engelleniyordur. Fakat şu net görülüyor ki Rusya bu sorun nedeniyle ciddi oranda zarar etti ve etmeye de devam edecek. Ama yine de ABD’nin fiyatları bu sevilerde çok fazla tutması beklenmemekle birlikte ortalama 60 dolar civarlarında tutacakları düşünülüyor. Şuanda birtakım akaryakıt firmaları 2015 yılı bütçelerini hazırlarken 60 doları baz alıyor. Ancak daha da düşer veya 100 dolara geri döner diyen kesimlerde var.

Fiyatların düşüşü sizce Türkiye’ye nasıl yansıyor?

Türkiye açısından fiyatların düşmesi özellikle cari açığın azalması konusunda çok faydalı oldu. Hemen ekonomide etkisini görmeye başladık. Bir başka açıdan Rusya’nın ambargo altında kalmasıyla birlikte Avrupa’dan alacağı ürünleri Türkiye’den almak istemesi de bizim için önemli bir gelişmeydi. Türkiye’de Rusya’ya ürün satmak istiyordu. Fakat ambargo nedeniyle Rusya özellikle nakit konusunda büyük sıkıntılar yaşıyor ve bu nedenle de bizim beklediğimiz satışları yapamıyoruz diye haberler duyuyorum.. Bir başka açıdan Rus turistin 2015’te planlandığı kadar gelmeyebileceği  belirtiliyor, yine bizim turizm sektörü buradan zarar görebilir. Bu konu tabi araştırılması gereken ne kadar zarar ettiğimiz,  ne kadar avantajlı olduğumuza  bakılması gerekiyor. Bu durumun karşılaştırılması gerekir..

Dünyada fiyatların düşüşü bizde piyasalara hemen yansıdı mı?

Birebir yansıması vergiler ve dolar kurundaki değişiklikler nedeni ile tam olarak olmasa da , akaryakıt fiyatlarında ciddi indirimler oluştu. Bunlardan tüketiciler ciddi olarak yararlandığı ve ekonomik olarakta ülkemize çok yararı olduğunu düşünüyorum. 

Bu düşüş sizin gibi piyasadaki firmaları etkiliyor mu?

Eğer firmaların elinde çok fazla stok var ise tabi ki etkiler, zarar ederler. Petrol ithalatı yapan firmalar var.

EPDK fiyatların düşmesinden sonra piyasaya yaptıkları baskıyı azattılar mı?

EPDK’nın baskısı demeyelim ama kontrolü sürüyor. Bu kontrol zaten vardı ve düşüşlerle daha da hassas hale geldi.

 EPDK son zamanlarda bazı kararlar aldı, bu düzenlemeler ile ilgili düşüncelerinizi alabilir miyiz?

EPDK anladığımız kadarı ile,  80’e varan dağıtım şirket sayısını azaltmak istiyor. Çünkü bu durum onları da rahatsız etmeye başladı. Piyasada sürekli firma kuruluyor ve bunların bir kısmının çok uzun ömürlü olmadığını da  biliyoruz. EPDK’da sanırım  bu firmaları kontrol etmekte zorluk çekiyor. Şirketleri kuranlar 2 sene sonra kapatıyorlar sonra yeniden kuruyorlar. Diğer yandan elinde bir tane istasyonu olan dağıtıcı oluyor. Bu nedenle EPDK’nın bugün yaptığı düzenlemeye olumlu bakıyorum. Umarım alınan bu kararlar uygulamada da etkili olur.

Antrepolarda sayaç koyacağız, dediler. Fakat meclisin daha önceki çalışmasında antrepolarda iki tane boru hattı olduğu ve birinin kaçak olduğu belirtilmişti. Bu uygulama bu durumda fayda sağlar mı?

Buradaki en önemli gelişme antrepolara akaryakıt getirip, millileştirmeden yani ÖTV sini ödemeden satanların kontrol edilebilmesi.Devlet bir yıl sonra bunları görüyordu. Şimdi ise bu sayaçlarla direk olarak okunacak ve ülke içinde satılmadan önce millileştirilecek. Bu uygulama ile ÖTV kaçağı büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Ama belirttiğiniz gibi diğer konularda da kaçakçılığın engellenmesi için gösterilen çabalar artarak sürmeli.

Bu arada uygulama ile ilgili görüşülmesi gereken bir sürü konu var.

Sektörde halen düzenlenmeyi bekleyen alanlar var mı?

Yeni EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz Bey sektörden gelen biridir. Bu nedenle de sektörle ilgili deneyimleri var ve sektörü yeniden düzenlemek istiyor. Eminim bu konudaki çalışmalarını sürdürecektir.

Petline Akaryakıt açısından bakacak olursak 2014 yılı nasıl geçti?

2014 yılı herkes gibi Petline açısından da zor bir yıl oldu. Bir yandan petrol fiyatları düşerken diğer yanda piyasalarda bir durgunluk var. Fakat geçen yılla aynı oranda ilerlediğimizi söyleyebilirim. Finansman açısından yapımızı daha da güçlendirdik. 2015 yılı geldi ve yeni sözleşme dönemine giriyoruz, bununla ilgili planlarımızı tamamladık ve hedeflerimiz doğrultusunda ilerlemek istiyoruz.

2015 yılı sektör açısından piyasanın tam oturacağı bir yıl olabilir diyebilir miyiz?

2015 yılından sonra sektör daha da rayına girecektir. Eğer alınan kararlar tam olarak sektörün ve ülkenin bütün unsurları tarafından uygulanırsa piyasa dengeye girer.