Evyapport Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sıtkı Tankurt: Bölgede artan rekabete hazırız

DP World Yarımca Liman İşletmeleri’nin gerçekleştirdiği liman yatırımı, Derince Limanı’nın özelleştirilmesi gibi gelişmeler sonrası Kuzeydoğu Marmara pazarında liman hizmetleri alanında rekabetin artması bekleniyor. Bölgede Yılport ve Evyapport gibi ciddi yatırımların olduğu da düşünüldüğünde arz talep dengesinin nasıl etkileneceği sorusu gündeme geliyor. Bu sorunun cevabını almak için bir araya geldiğimiz Evyapport Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sıtkı Tankurt sorularımızı yanıtladı.

Yeni liman yatırımları ile beraber Kuzeydoğu Marmara pazarında rekabet hiç olmadığı kadar yüksek seviyelere çıkacak. Konu ile ilgili görüşlerinizi alabilir miyiz?

Bugün Kuzeydoğu Marmara pazarının %50’sini biz karşılıyoruz. Bu çerçevede bölgede Yılport ve Haydarpaşa Limanları ile rekabet ediyoruz. Haydarpaşa Limanı’nın her sene hacim kaybı yaşayarak senelik elleçleme olarak 142.000 TEU’ya kadar düştüğünü biliyoruz. Haydarpaşa’nın liman dışı özelleştirilmesi sonrası oradaki payın bir miktar daha diğer rakiplere fayda sağlayacağı düşünülebilir. Biz bu yıl 550.000 TEU civarında bitirmeyi düşünüyoruz. Yılport’unda 400.000 civarında tamamlayacağını varsayarsak toplamda bir milyon TEU’yu bir miktar geçen bir pazardan bahsediyoruz.

Limancılık olarak baktığımızda, bu hizmetin bölgesel bir hizmet olduğu ortaya çıkmaktadır. Bölgeler birbirinden uzaklaştıkça birbirinin pazarından etkilenmesi söz konusu olamıyor. Ayrıca bizim raylı sisteme entegre olmamıza rağmen bu anlamda bir fayda sağlayamıyoruz. Şu an yenilenen ana demiryolu yük bağlantılarının tekrar açılması hem bölge hemde limanımızdan iş yapan ithalatçı ve ihracatçılar için çok önemli. Bu konuda bölgede bize rakip olarak bir Derince Limanı var ancak onların da konteyner hizmeti verme noktasında yatırım yapmaları gerekiyor. O yatırımlar gerçekleştikten sonra bu noktadaki rekabet ile ilgili bir şeyler söylenebilir.

Evyapport olarak yeni yatırımlar neticesinde sizin kapasiteniz maksimum kaç TEU’ya çıkabilir?

Evyapport olarak biz yer imkânlarımız doğrultusunda kapasitemizi maksimum 1.000.000 TEU kadar büyütebiliyoruz. Diğer yandan yine iş hacmine paralel olarak yapılan ve planladığımız kara terminalleri ile birlikte bu kapasite her zaman arttırılabilir.

Bu ortamda DP World Yarımca Liman İşletmeleri’nin 1.333.000 TEU’luk yatırımı, oldukça iddialı bir yatırım gibi görünüyor.

Dubai’nin pazara iddialı girdiğini söyleyebiliriz.

Bu çerçevede Derince için neler söylenilebilir?

Derince için konteyner hizmetleri açısından şimdilik bir şey söylemek mümkün değil. Hali hazırda devam eden Ro-Ro ve açık yük işleri ile bölgede önemli hizmet vermekteler.  Konteyner işi için yatırım ile ilgili yönelimler belli olup o yatırımlar gerçekleştirildikten sonra bir şeyler söyleyebiliriz.

Bölgede aktif olmasa bile birde Belde var. Belde ile ilgili neler söylemek istersiniz?

Belde bölge açısından düşünüldüğünde aslında uyuyan bir dev olduğu söylenilebilir. Belde ile ilgili, doğruluk derecesini bilmediğimiz söylentiler var. Yabancı bir fon ile anlaşıldığı ve yeni yatırımlarla aktif hale geleceği söyleniyor.

Siz Evyapport’u satmayı düşünür müsünüz?

Biz bölgede tek bağımsız liman olmamıza rağmen, Evyap ailesinin genlerinde pek satmak fikri olmadığı için satılacağını sanmıyorum. Ayrıca geçmişte bu konuda memnuniyetsiz bir tecrübede var. Biliyorsunuz bugün DP World’ün yatırım yaptığı Yarımca’daki limanın yerini Evyap satmıştı ve bu satış ailenin hafızasında bir yaradır.

Yeni bir liman alma hususunda çalışmalarınız var mıydı?

Arzu ettik ama bu konudaki çalışmalarımız arzu ettiğimiz sonuçları doğurmadı. Diğer taraftan yüksek rakamlarla yapılan özelleştirmelere de katılmak istemedik. Kaldı ki özelleştirmeden alınan limanlardan bugün memnun olunduğunu sanmıyorum. 

Bölgede kapasitenin artması sonrası yaşanacak rekabet sizi ne kadar etkileyecektir?

2016 yılı bu rekabetin şekilleneceği yıl olacaktır. Dubai’nin 2015 yılı ortası gibi aktif hale geleceğini düşündüğümüzde ve anlaşmaların yıllık olarak yapıldığını da ifade edersek 2016 yılının bölgede hizmet açısında bir arz fazlasının ortaya çıkacağını söyleyebiliriz. Bu açıdan 2015 yılının resimlerin görüleceği bir yıl olacağını düşünüyoruz. 2015 yılının bizim için oldukça önemli bir yıl olacağını ifade edebiliriz. O nedenle biz bugüne kadar yaptığımız hizmet kalitemizi artırmaya yönelik çalışmalarımıza ve yatırımlarımıza devam edeceğiz. Evyap geleneğinde olan tüketiciye yakınlık gibi avantajlarımızı kullanarak, müşteri memnuniyetini artırmayı planlıyoruz.

Yaşanacak kıyasıya rekabette bu yeterli olacak mı?

Yeterli olmaya bilir. Günün sonunda fiyat ile ilgili konunun önümüze geleceğini düşünüyorum. Eğer fiyat noktasında indirimler söz konusu olacaksa bu durum tüm oyuncuları üzecektir. Bunun dışında ortaklıklar var. Enson 3P diye ifade edilen MSC, Maersk,  CMA CGM firmalarının operasyonlarını birleştirme isteği, Çin rekabet kurulunun onaylamaması sonrası dağıldı. 3P oluşumu bittikten sonra yine Dünya’nın en büyük iki hattı Maersk ve MSC anlaşma sağlayarak 10 sene devam etmesi öngörülen ve 2M olarak adlandırılan birlikteliği sağladılar. Bu tip oluşumlar denizcilik endüstrisinde her zaman avantaj ve dezavantajlarıyla tartışılırlar. Evyapport olarak ağırladığımız ve yukarıda bahsi gecen büyük hatlar dahil olmak üzere bu tip oluşumlara karşı biz risklerimizi her zaman minimumda tutmaya çalışıyoruz. Müşteri memnuniyetini yüksek tutarak, yatırımlarımızı doğru ve zamanında yaparak limanımızı 2M’in 400 metrelik konteyner gemilerine hizmet verir hale getirdik. Dubai’nin de bu noktalara geleceğini söyleyebiliriz ancak Dubai uluslararası bir yapı olması nedeni ile yapacağı anlaşmaları bu büyük organizasyonuna dayandırarak yaptığı takdirde bizim şansımız azalır. Bu noktada bizim en önemli kozumuz hizmet alan nihai müşteri olacaktır. Nihai müşteriler kurumsal oldukça liman seçme noktasında onlarında söz hakkı olabiliyor. Kurumsal müşteri eğer ben malımı Evyapport’tan almak istiyorum derse bizim şansımız artar. Bizim limanımızda müşteri Arçelik, Brisa, Kordsa, Hyundai gibi dev müşteriler olunca. Bu kurumsal yapılar limanı dikte eder hale gelebiliyor.  Biz bu müşterilerimizin tatminine güveniyoruz. Ancak her şeyi zaman gösterecek.

Üç dört yıl içerisinde Türkiye’nin ticaret hacminin çok yükselmesi sonrası sizlerin kapasitesinin yetmez hale gelmesi düşünülemez mi?

Evet, bu şık bütün sorunları çözer. Ama önümüzdeki beş yıl içerisinde böyle bir durumun olabileceği tahmin edilmiyor. Dolayısıyla önümüzdeki beş yıl içerisinde bölgede liman hizmetleri açısından bir arz fazlası olacaktır. Bu arz fazlasına birde Derince ve Belde eklenirse bu fazlalık oldukça artar. Bu şartlarda rekabetin artacağını söyleyebiliriz. Biz bu konuda kendimize güveniyoruz. Bakalım görelim.

Arz fazlasından bahsetmişken, devletin bu noktada arz fazlası oluşan bir bölgede teşvik vermemesi daha doğru olmaz mıydı?

Devlet böyle bir planlama içerisine girmiyor. Örneğin özelleştirme bedelinin yükselmesi için konteyner şartı koydu. 1.200.000 TEU’luk beş yıl içerisinde gerçekleştirilecek olan konteyner elleçleme şartı konuldu. Dubai 1.300.000, biz 1.000.000, Belde kısa sürede 1.000.000 rakamına ulaşabilir, ayrıca Yılport’u da düşündüğünüzde ciddi bir arz fazlasının olduğu görülüyor ve bu ortamda Derinceye 1.200.000 şartı koymak bizlere ve yatırımcılara pek anlamlı gelmiyor.

Son dönemde körfezde deniz kirliliğinin olduğu ve bu konuda limanlarında kirliliğe katkısı olduğu yönünde TBMM’de ilgili bakanlıklara muhalefet milletvekilleri tarafından soru önergeleri veriliyor. Evyapport olarak bu konudaki hassasiyetinizi bildiğimiz için konu ile ilgili söyleyeceklerinizin önemli olduğunu düşünüyoruz. Konu ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?

Aslına bakarsanız liman hizmetleri veren kurumların düzgün bir yatırımla çevreye çok fazla zarar verdiğini söyleyemeyiz. Bizim bu hususta çok iyi bir arıtma tesisimiz var. Bunun dışında gemilerden ani bir yakıt sızması çevreye zarar verebilir. Biz bu konuda da ciddi bir yatırım yaparak bir bariyer teknesi satın aldık. Bu husustaki riskleri de ortadan kaldırdık.

Son olarak Limanlar yönetmeliğinde yapılan değişiklik ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?

Bu değişikliğe göre; açıkta kalan ve netlik bekleyen bazı maddeler düzenlenmiş. Mesela römorkör alımları gemi türlerine göre detaylı şekilde açıklanmış bu ilgili işletmeciler için çok iyi bir gelişme.

Diğer yandan pilotaj ve römorkaj hizmetlerinin özellikle bölgemizde geliştirilmesi gerekmektedir. Özellikle gemi boy ve tonajları arttıkça tug boatların motor güçlerinin arttırılması hem hızlı hem de güvenli hizmet verilmesini sağlayacaktır.