Fabe Grup Yol İnş. Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti. Mehmet Sinan Budan: Kazandır Kazan

Kazakistan’da önemli işlere imza atmış firmalarımızdan biri olan Fabe Grup, önümüzdeki dönemde bu başarıları pekiştirmek ve geliştirmek için şimdiden harekete geçmiş durumda. Firmanın bugüne kadar yapmış olduğu çalışmalar ve gelecekle ilgili planlarını değerlendirmek için bir araya geldiğimiz firmanın başarılı Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mehmet Sinan Budan, onuncu yıla yaklaşan Kazakistan deneyimini bizlerle paylaştı.

Fabe Grup ile ilgili sizden kısa bir değerlendirme alabilir miyiz?

On yıllık bir firmayız. Bu süreç içerisinde Kazakistan’da yol yapımı konusunda önemli işlere imza attık. Buradan referans ile önümüzdeki on yılında dolu olduğunu söyleyebiliriz. Kazakistan’da kurmuş olduğumuz Sine Midas Stroy, alanında Türk şirketleri arasında ilk sıradadır. Elimizde toplamda iki yıl içerisinde bitirilmesi gereken 500 milyon dolarlık iş var.

Sine Midas, Fabe Grup’a bağlı bir firma’mı?

Biz bir aile şirketiyiz. Fabe Grup, Kazakistan’daki firmamıza lojistik destek vermek üzere organize olmuştur. Oradaki şirketimizin başında da ağabeyimiz Ahmet Budan bulunmaktadır.

Kazakistan’daki firmanızın büyüklüğünü daha iyi anlayabilmemiz için rakamsal bilgiler alabilir miyiz?

Sine Midas’ın bugün itibari ile 700 çalışanı bulunmaktadır. Sahada çalışan 360 tane ağır iş makinemiz bulunmaktadır ve bu araçlar için ayda bir milyon dolarlık yedek parça gönderiyoruz. Şu anda aktif olarak yürüttüğümüz dört proje var. Bu projelerde oldukça başarılı çalışmalara imza attık. Bu başarılarımızda bize daha fazla iş olarak geri dönüyor. Kısacası orada sevildiğimizi söyleyebilirim, buna mukabil Kazakistan’da bizim ikinci vatanımız oldu. 

Türki Cumhuriyetlerde ve bölgede kendini kanıtlayan inşaat şirketlerimiz var. Firmanızı da o şirketlerin içerisinde sayabilir miyiz?

Sayabiliriz ancak bölgede bir devler liginin olduğunu da ifade etmemiz gerekir. Biz başarılı projelere imza atmış bir firma olarak önümüzdeki dönemde devler ligine girmek istiyoruz.

Kazakistan pazarını bölgedeki diğer pazarlarla kıyasladığımızda, sizin çerçevenizden nasıl bir resim ortaya çıkar?

Bölgedeki diğer pazarlarda iş hacminin giderek azaldığını söyleyebiliriz ancak Kazakistan’da yapılması gereken önemli işler olduğunu ve bu işleri gerçekleştirecek de kaynağın olduğunu söyleyebiliriz. Kazakistan’ın önümüzdeki dönemde gelişmiş bir ekonomiye sahip olacağını düşünüyoruz.

Küresel krizden önce yaşadığı kriz Kazakistan’da yatırımların durmasına neden oldu. Bugün itibari ile bu sıkıntılar devam ediyor mu? 

Şartların bugün itibari ile değiştiğini söyleyebiliriz. Biz yaptığımız çalışmalarda bu yönde bir sıkıntı yaşamıyoruz. Kazakistan pazarının bizim için en önemli artısı anahtar teslim işlerin olmamasıdır. Anahtar teslim işlerde kriz döneminde müteahhitlere sahip çıkıldığı söylenemez. Bu nedenle biz Türkiye’de çok fazla iş almak istemiyoruz. Kazakistan’da ise kriz döneminde yaşanan artışlar bizim hak edişlerimize de yansıdığı için sorun yaşamıyoruz.  

Türki Cumhuriyetlerde iş yapan firmalar ile yaptığımız röportajlarda, çoğunlukla aynı ülkede iş yapan Türk firmalarının biri birilerine destek olmak yerine köstek olduğunu yazmak zorunda kaldık. Bu açıdan bakıldığında Kazakistan’da durum nasıl?

Kazakistan’da böyle bir durumun olduğunu söyleyemeyiz. En azından bizim için durum böyle değil..

Geçmişte Türk firmalarında çalışan Türk işçilere yönelik saldırılar olmuştu, yaşanan bu olumsuzluk sizin işlerinize yansıdı mı?

Yol yapımı yapan firmalarda bu tür sorunlar minimum düzeydedir. Ayrıca sorunun farklı boyutları vardı. Sorun işi hızlı yapan Türk firmalarla, Kazak firmaların yan yana rekabet eder hale gelmesinden kaynaklandı. Kazak firma zamanında teslim edemeyince böyle sorunlar ortaya çıkıyordu. Şimdi Kazak firmalarda işi öğrendi ve güçlendi ve sorunlarda minimize oldu. Biz ağır iş makinelerini çalıştıran operatörleri doğal olarak daha bilgili olduğu için Türklerden seçiyoruz. Bu durum yadırganacak bir durum değildir

Kazaklar bu şartlarda çalışmaya razı oluyor mu?

Kazakistan’da iki grup insan var. Bunlardan birinci gurup çok zengin, diğer taraftan ikinci grup çok fakirdir. Hal böyle olunca fakir olan gurubun pek fazla seçme şansı yok.

Kazakistan pazarı firmalarımız için hep cazip olmuştur, dolayısıyla firmalarımız orada iş yapmak istiyor. Pazarı iyi bilen biri olarak krizi bir kenara bırakırsak bölgeyi olumsuz etkileyen hususlar ile ilgili sizden bir değerlendirme alabilir miyiz?

Tüm bölgeyi etkilediği gibi Kazakistan’ı da Rusya Ukrayna gerginliği etkiliyor. O nedenle bölgeye barışın gelmesi oldukça önemlidir.

Türkiye’nin bölgeye daha yakın politikalar izlemesi sizleri olumlu yönde etkiler mi?

Ülkemize olumlu geri dönüşleri olacağı için bizlere de bu durum olumlu yansıyacaktır. Örneğin Sn Recep Tayyip Erdoğan’ın, Şangay Beşlisi’ne katılma talebi oldukça önemli bir gelişmeydi. Bugün bizim Avrupa’ya verebileceğimiz çok fazla bir şey yok ancak Asya’da yapabileceğimiz çok şey var. Eğer bu teklifimiz kabul edilseydi ülkemiz, dolayısıyla da bizim için faydalı bir durum ortaya çıkacaktı.

Bölgede iş yapmak için siyasi bir desteğe ihtiyaç var mı?   

Siyasi bir desteğe ihtiyaç yok. Kazaklar sonuca bakar işinizi iyi yapıyorsanız, size işi teslim ederler. Bizim Kazakistan’da üst düzey yetkililerle ilişkilerimiz oldukça iyidir. İyi olmasının ana sebebi de işimize iyi yapmamızdır. Diğer taraftan yerli firmaların güçlenmesi için çalışmalar yapılıyor, bu doğrultuda önümüzdeki dönemde Kazak firmalarla yabancı firmaların beraber iş yapmaları için bir yönlendirme olacak. Kısacası iş almak ve işinizi başarı ile sonuçlandırmak için birden farklı etkeni göz önünde bulundurarak hareket etmek gerekiyor. Sadece siyasi bir destek ili bu işler olsaydı biz bu hususta rahatlıkla öne çıkardık.

Sayın Nazarbayev’in son yıllarda özellikle ABD ile yaşadığı sorunlar sonrası yaşadığı sıkıntılar, iktidarını zedeledi mi?

Sayın Nazarbayev ülkesinde çok sevilen bir lider. Bu durum değişmez. ABD ile olan sıkıntılara gelince, bu sorunlar dünyaca bilinen yatırımcı, Soros’u ülkeden kovduktan sonra ortaya çıktı. Sayın Nazarbayev, Rusya yanlısı bir liderdir, o nedenle ABD ile ilişkilerinin çok iyi olmasını beklememek gerekir. Nazarbayev geçmişte bölgedeki dengelerden dolayı korkuyordu. O nedenle Rusya ile paralel politikalardan hiç vazgeçmedi. Şimdi yeni yeni kendine geldi ve kendine özgü politikalar geliştirmeye başladı ve ABD ile son dönemde ilişkilerin daha iyi olduğunu gözlemlemekteyiz.

Son yıllardaki hükümetlerimizin dış politikası eleştiriliyor. Ülke dışında iş yapan bir firmanın yöneticisi olarak sizin bu konudaki düşüncelerinizi alabilir miyiz?

Biz bu hükümetten iş almamış bir firmanın yöneticisi olarak ülke ekonomisi ve dolayısıyla buradan gelen güçle dışarıdaki gücümüz küçümsenemeyecek boyutlara gelmiştir. Takdir etmek gerekir. Bizim gibi dışarıda iş yapan firmalar için istikrar çok önemlidir. Bunun başarılıyor olması oldukça önemlidir.

İki ülke arasında yaptığınız ticaret ile ilgili sıkıntı çekiyor musunuz?

Ülkemizdeki işlemlerle ilgili bir sıkıntımız yok. Burada işlerimizi rahatlıkla yürütebiliyoruz. Ancak Kazakistan’a girdikten sonra sorunlarımız başlıyor. Orada her şey para, en ufak bir şeye büyük cezalar kesebiliyorlar. O nedenle işimizi kurallara uygun yapmaya çalışıyoruz.

Kazakistan’da iş yapmaktan memnun olduğunuzu söyleyebilir miyiz?

Evet memnunuz. Kazakistan’da yakaladığımız fırsatı doğru değerlendirdiğimizi düşünüyorum. Babamın güzel bir lafı vardır. ‘Namazın kazası olur ancak kaçan fırsatın kazası olmaz’ der. O nedenle daha önce Kuzey Irak’ta kaçırdığımız fırsatı, Kazakistan’da kaçırmadığımızı söyleyebilirim.

Türkiye’de yatırım yapmayı düşünüyor musunuz?

Evet düşünüyoruz. Bizim için en cazip alanın turizm olduğunu söyleyebilirim. Bu alandaki araştırmalarımız devam ediyor. Bu alanda da fırsatları değerlendirmeyi düşünüyoruz.