Summa İnşaat Yönetim Kurulu Başkan Vekili Fatih Bora: Moldova’da 25 yıldır iş yapıyoruz

Yurtdışında önemli projelere imza atan firmalarımız, pandemi sürecinde de faaliyetlerine devam ediyor. Son olarak Moldova’da Chisinau Arena’nın yapımını hayata geçiren Summa İnşaat, pandemi sürecine rağmen çalışmalarını sürdürüyor. Bu büyük projenin hayata geçişi ve Türkiye Moldova ticari ilişkilerinin gelişimi ile ilgili görüşlerini almak için bir araya geldiğimiz Summa İnşaat Yönetim Kurulu Başkan Vekili Fatih Bora, önemli açıklamalarda bulundu.

Pandemi sürecinin iş yaşamına etkisini ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?

Pandemi süreci giden bir arabanın el frenini çekmek gibi zorlu bir süreci beraberinde getirdi. Bugün itibari ile bile öngörülemez bir süreç var. Dolayısıyla zorlu bir süreç yaşıyoruz. Bu süreçte tabii ki bizimde yatırım yaptığımız havacılık ve turizm gibi birçok sektör olumsuz etkilendi.

Fakat bu tür yatırımlar uzun dönem yatırımlar olması nedeni ile durumu öngörülemeyen olumsuzluk olarak kabul ederek yatırımlara devam edilecektir. Bunun dışında taahhüt sektöründe de sorunlar oldu. Projelerde gecikme yaşandı, seyahat imkanı olmayınca iletişim kurmak zorlanıyor.  Bu nedenle uçuşların açılması büyük önem taşıyor. Temmuz ve Ağustos aylarında bazı ülkelerin havalimanları açıldı, fakat açılmayan bazı yerler var. Açılan havalimanları da kapasitesinin çok altında çalışmaktadır. Şuanda bizde Senegal ve Nijer’deki havalimanlarımızı açtık fakat kapasitenin çok altında çalışmaktayız.

İşletmesi sizde olan havalimanlarında aldığınız Covid-19 için önlemlerinden bahseder misiniz?

Tabii ki. Burada ülkelerin standartları neyse birebir uyuyoruz. Örneğin Batı Afrika bölgeleri veya Afrika bölgeleri için belirli tedbirler konusunda çalışmalar yapıldı. Bizde bunlara uyuyoruz. Ayrıca ülkelerinde bu konuda önlem çalışmaları var. Onları da inceliyoruz. Ekstra yapılacak ne varsa bizde ayrıca inceleyip uyguluyoruz. Şuanda Covid testi yapmadan uçamıyorsunuz.

Ekonomi açısından bakacak olursak bu süreçle ilgili ne düşünüyorsunuz. Artık birçok ülkenin Çinle çalışmayacağını belirtiyorlar. Bu düşünceye katılır mısınız?

Çin özellikle Afrika için cazip bir ortak olmaya devam edecektir. Burada Çin- ABD ilişkileri veya Çin-Avrupa ilişkilerinde bir gerginlik artarsa engellemeler olabilir. Burada önemli olan husus şudur, Çin’in alternatifi var mı? Çin’de üretilen bir ürün, hizmet veya finansman başka bir yerden gelebiliyorsa bir tercih yapabilirsiniz. Fakat her ülke de Çin kadar Afrika ile ilgili değil. Bugün Afrikalı ülkelere Çin’le neden çalışıyorsunuz dediğiniz zaman alternatiflerin azlığından bahsediyorlar.

Moldova’da önemli projelere imza atan biri olarak deneyimlerinizden yola çıkarak Moldova Türkiye ticari ilişkileri ile ilgili bilgi alabilir miyiz?

Moldova Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Dmitri Croitor’unatanmasının ardından pandemi gibi olumsuz bir sürecin başlaması çok talihsiz oldu. Kendisi çok başarılı bir insandır. Gagauz Türklerinden olması nedeniyle Türkiye Moldova arasında önemli köprüler kuracaktır. İki ülke ilişkilerinin gelişiminde önemli katkıları olacağına inanmaktayım. Moldova Türkiye açısından baktığınızda iki ülke coğrafi olarak birbirine çok yakındır. Siyasi, kültürel ve ekonomik ilişkiler uzun zamandır kurulmuş bir ülkedir. Burada ekonomik ilişki, diğer gelişen ilişkilerin gerisinde kalmış diyebiliriz. Summa olarak bizde Moldova’da 25 yıldır iş yapıyorsak ve halen ülkede birtakım işleri yapmaya çalışıyorsak, bu ülkenin şartlarının Türklere uygun olduğu içindir. Bizim dışımızda Anadolu Efes veya Turkcell gibi başarılı firmalarımızda ülkede önemli çalışmalar yaptılar. Dolayısıyla oluşturulan hedefe çok daha rahat ulaşılabileceğini düşünüyorum.

Summa olarak Moldova’da Chisinau Arena’nın yapımını üstlenmiştiniz. Projeyle ilgili gelinen noktayı aktarır mısınız?

Arena çalışmaları bitti. Sadece devletin yükümlülüğünde olan ara bağlantı yolları işleri kaldı. Biz kendi işimizi tamamen bitirdik. 1 Mayıs 2020 tarihinde açılış yapmayı planlıyorduk fakat pandemi nedeniyle açılışı yapılmadı. Sonbahar gibi açılışının yapılacağını düşünüyoruz. Çok güzel bir projeyi sorunsuz hayata geçirmiş olduk.

Bu projenin bir başka önemli yanı da finansı sizin götürüp yaptığınız bir proje olmasıdır. Moldova ekonomisine güveni de gösteren bir özellik taşımaktadır.

Kanaatimce Moldova’da bugüne kadar yapılan en büyük PPP projelerinden biridir. Aynı zamanda spora ve gençliğe yapılan yatırım açısından da en büyük proje olmuş olabilir. Projenin aynı zamanda sosyal yanı da bulunmaktadır. Ayrıca finansı bizim götürmemiz başka projelerinde önünü açabileceğini düşünüyorum. Bu projeyi hem de pandemi sürecini de değerlendirirsek, Moldova gibi gelişmekte olan ülkelerde finans yükünü özel sektöre devrederek yapılması çok önemlidir.

Moldova’da arena dışında yeni projeler gelecek mi?

Moldova’da zaten birçok yatırımımız bulunuyor. İki adet otel yatırımımız, AVM’miz ve hastanemiz var. Türkiye nasıl bizim ülkemiz ise Moldova’da artık bizim ülkemizdir.

Senegal’de havalimanını bitirdiniz. O bölgede yaptığınız çalışmaları aktarır mısınız?

Senegal’de pandemi öncesinde temelini attığımız bir stadyum işimiz var. Şuanda tekrar canlanıyor. Aynı zamanda bir AVM yatırımımız da var. Bir iki yılda yapıp bitireceğimiz projeler var. Senegal’de de önemli çalışmalarımız var. 

Afrika’da siyasi olarak da Cumhurbaşkanımız sürekli görüşmeler yapıyor, Dışişleri Bakanımız ziyaretler yapıyor. Yapılan bu girişimler ekonomiye de yansıyor mu?

Yansıyor tabi ki. Türkiye’nin Afrika’da önemli bir pozisyonu var. Doğal bir gelişim içinde ve sürekli de gelişiyor. Cumhurbaşkanımızın ve Dışişleri Bakanımızın ziyaretleri bizler açısından büyük önem taşıyor. Afrika’nın Türkiye için önemli bir bölge olduğu her dönem hissettiriliyor ve Afrika’da buna karşılık veriyor.

Summa olarak bundan sonraki süreçte yeni pazarlarla ilgili çalışmalarınız var mı? Şuanda araya pandemi süreci girdi. Fakat Summa olarak biz şirketimizi büyütmek için her türlü çalışmalara devam ediyoruz. Hem yatırım hem de taahhüt anlamında takip ettiğimiz projeler var. Madencilik sektöründe yatırım yapmaya başlayacağız. Nijer’de altın madeni yatırımı yapmak istiyoruz. Bu yılın sonuna doğru da yeni projelere imza atmayı hedefliyoruz. EYLÜL 2020