Havadan maden arama konusunda son teknolojiyi kullanıyoruz

Son yıllarda maden arama konusunda Türkiye, istikrarlı bir şekilde çalışmalarına devam ediyor. Maden arama konusunda havadaki aramalarda %80 oranına ulaştığımızı belirten DAYK Gruop Yönetim Kurulu Başkanı Şehmus Yıldırım, dünyada ülkemizin de içinde yer aldığı sayılı ülkelerin havadan jeofizik arama konusunda tecrübesi olduğunu belirterek, sorularımızı yanıtladı.

Yakın bir zamanda Enerji Bakanlığı Özbekistan ile havadan arama konusunda çalışmalara başlanacağını belirttiler. Bu sürecin bir parçası olarak yaptığınız çalışmaları aktarır mısınız?

MTA bünyesinde Özbekistan ve Sudan’la havadan maden arama konusunda çalışmalar başlatıldı. Özbekistan ile bu süreç başladı, Sudan’la da görüşmeler devam ediyor. DAYK Group olarak Türkiye’deki çalışmalarımızda alansal olarak 1. Faz uçuşlarda %100 seviyelerine ulaştık, 2. Faz detay uçuşlar devam etmektedir. Buradaki çalışmalarımızla birlikte Türkiye’nin bu bilgi birikimini diğer ülkelerle de paylaşmak istiyoruz. Bu konuda bakanlık gerekli görüşmeleri yapıyor.

 Enerji Bakanlığı’nın dışında sizde yurt dışına açılmak için ayrı çalışmalar yapıyor musunuz?

Bizim de yaptığımız görüşmeler mevcuttur, fakat Enerji Bakanlığı ile yaptığımız anlaşma gereği uçaklarımız MTA bünyesinde hizmet vermektedir. Bunun için ayrı bir yatırım yapmamız gerekiyor. Özellikle Doğu Afrika ülkeleri başta olmak üzere arama konusunda talepler bize geliyor. Bugün Türk müteahhitleri bölgede çok iyi çalışmalar yapıyor, bu çalışmaları maden alanlarına da yayarak derinleştirebiliriz. Sayın Cumhurbaşkanımızın Afrika ziyaretlerinde bu konulara da değinerek kazan kazan modeli üzerinde durdular. Bu konuda gerekli destekler verilirse bizde bölgede çalışmalar yapmak isteriz. Bu konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın da strateji geliştirmesi gerekiyor. Afrika özelinde nasıl bir çalışma yapabileceğimiz hususunda yol haritası çıkarmalıyız. Fakat Türkiye’nin kuruluş felsefesinde ihracat odaklı bir sistem olmadığı için sorunlar yaşıyoruz. Türkiye son on-yirmi yıldır ihracatı öğreniyor. Dolayısıyla zamanla kamu kurumlarının da bu konulara önem vereceğini düşünüyorum.

Cumhurbaşkanlığı sistemi bu sorunları çözebilir mi?

Bugünkü sistem daha tam olarak oturmadı. Herkes bir sorunun çözümü için Cumhurbaşkanı’nı gösteriyor. Bu bir sistem değildir. Cumhurbaşkanı ülke sorunlarıyla mı ilgilensin Enerji Bakanlığı’nın sorunlarıyla mı? Bu nedenle insanların sistemi anlamaları ve özel sektörün önünü açacak düzenlemeler yapması gerekiyor.

Türkiye’deki maden aramalarında özel sektör ayrı devlet ayrı aramalar yapıyor. Bunlar bir yerde toplanabilir mi?

Madencilikte en büyük yatırım arama kısmında başlar ve Türkiye’de aynı bakanlığın içindeki firmalarda bile ayrı ayrı aramalar mevcuttur. Aynı araziyi hem bizim hem de başka bir kurumun araması sadece mali bir yük getirir. Bu konuda bakanlığa da bilgi veriyoruz.

Sizin yaptığınız görüşmelerde yurt dışında ihale kazanırsanız kamudan beklentileriz var mı?

Bugün yaptığımız görüşmelerin büyük çoğunluğu Afrika ülkeleridir. Oradaki yönetim değişiklikleri olması nedeniyle Türkiye’nin bu konuda bize destek vermesi gerekiyor. Bugün Sudan’a gidip çalışma yapmak istediğinizde sigorta şirketleri uçaklarınıza sigorta yapmıyor. Bunlar yapılırsa Türkiye, Afrika özelinde de ben varım diyebilir. Bu konuya stratejik yaklaşmak gerekiyor, alternatifleri değerlendirmeniz gerekiyor. Türkiye’deki uçakları alırken Vakıf Katılım Bankası bize destek verdi ve böylelikle uçaklar tamamen bizim olmuş oldu. Burada sadece uçak önemli değildir, önemli olan o uçağın içindeki ekipmanlardır. Şuanda iki uçağımızda da ekipmanlar tamamen bize aittir ve uçak fiyatından daha yüksek fiyattadır.

Türkiye’deki çalışmalarınızda 1. Faz uçuşlarda % 100 oranında alanın bittiğini belirttiniz. 2. Faz uçuşların tamamlanmasından sonra bizim elimizde madenlerle ilgili net bir harita çıkmış olur mu?

Biz havadan tarayarak çalışmalar yapıyoruz. Bundan sonraki süreçte karadan jeofizik çalışmaları yapacağız. Ondan sonraki süreçte de sondaj yaparak net sonuçlara ulaşmış olacağız. Maden arama işlerinde havadan arama sürecin en önemli parçasıdır. Çünkü ülke genelinde karadan arama yaptığınızda ortalama 250 yılda elde edeceğiniz bilgileri havadan 3 yılda tamamlayabiliyorsunuz. Böylelikle hem zaman olarak hem de maliyet olarak avantaj elde ediyorsunuz. Burada en önemli işlem bu verilerin toplanması, işlenmesi ve verilerin değerlendirerek yorumlanmasıdır. Bunu MTA bünyesindeki uzmanlar yapıyorlar. Bizim tarafımızdan toplanan verileri analiz yapıyorlar. Bu alanda Türkiye artık dünyanın sayılı ülkelerinden biri oldu. Bizde DAYK Group olarak dünyadaki son teknolojiyi bulunduruyoruz. Böylelikle uçak yere indiğinde datalar direk alınıyor ve madenlerinizle ilgili bilgiler Türkiye’de kalıyor. Eskiden ise bu bilgileri elde etmek için numune alıp yurt dışına gönderiyordunuz ve onlar hiçbir harcama yapmadan bizim madenlerimizle ilgili bilgilere sahip oluyorlardı. Şimdi ise Türkiye kendi aramasını kendisi yapıyor ve verilerini kendi işleyerek bilgilerin Türkiye’de kalmasını sağlıyor. KASIM 2019