Avrupa’da Temiz Hidrojen Ekosistemine Doğru: 2050 Yılı Yol Haritası

Hidrojen, tüm dünyada olduğu gibi AB’de de son zamanlarda fazlasıyla ilgi görüyor. Hammadde, yakıt veya enerji taşıyıcı ve depolayıcı olarak iş gören hidrojen; sanayi, taşımacılık, güç ve inşaat sektörlerinde kullanılıyor. Ancak hidrojeni özel kılan en büyük faktör, kullanıldığında CO2 salınımına neden olmaması ve hava kirliliği yaratmaması. Hidrojenin bu özelliği, sanayide ve tüm ekonomik sektörlerde karbonsuzlaştırmayı mümkün kılıyor. En önemlisi de, AB’nin 2050 yılına kadar iklim nötr olma taahhüdünün gerçekleştirilmesi, Paris Anlaşması hedeflerinin yerine getirilmesi ve hava kirliliğinin önlenmesi için çok büyük bir fırsat yaratıyor.

Ancak, hidrojen, AB’de ve hatta tüm dünyada kullanılan enerji karmasının yalnızca küçük bir parçasını oluşturuyor; zira enerji genel olarak kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtlardan elde edilmeye devam ediliyor. Bu da AB’de yıllık 70-100 milyon ton CO2’nin atmosfere salınmasına neden oluyor.

Hidrojenin Avrupa Yeşil Düzeni’nin ve Avrupa’nın temiz enerjiye geçişinin başarılması için temel bir öncelik olarak addedilmesinin altında birçok neden yatıyor. Yenilenebilir elektriğin 2050 yılına kadar AB enerji tüketiminin tamamını olmasa da büyük bir payını karbonsuzlaştırması bekleniyor. Bu noktada hidrojen devreye giriyor. Hidrojenin enerji depolanması, ulaştırma ve talep merkezlerinden uzakta kalan üretim yerlerinin birbirine bağlanması gibi durumlarda önemli bir katkı yaratabileceği düşünülüyor. Yenilenebilir enerji maliyetlerinin hızlı düşüşü, teknolojik gelişmeler ve sera gazı emisyonlarının azaltılması için kalan kısıtlı süre de hidrojeni cazip kılan faktörlerden bazıları. Kasım 2018’de yayımlanan AB’nin iklim nötr stratejik vizyonuna ilişkin bir rapora göre, hidrojenin Avrupa’nın enerji karmasındaki payının şu anki %2’den 2050 yılında %13-14’e yükselmesi bekleniyor. Bununla birlikte, temiz hidrojenin geniş çapta hızlı bir tempoda konuşlandırılmasının, AB’nin sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar en az %50, hatta %55 oranında azalmasını sağlayabileceği düşünülüyor.

Dahası, Avrupa temiz hidrojen teknolojilerinin üretiminde fazlasıyla rekabetçi ve temiz hidrojenin enerji taşıyıcısı olarak küresel çapta geliştirilmesinden de en fazla faydalanacak aktörlerden biri. 2050 yılına kadar Avrupa’daki yenilenebilir hidrojene yapılan kümülatif yatırımların 180-470 milyar avroya, fosil esaslı düşük karbonlu hidrojen yatırımlarının da 3-18 milyar avroya yükselebileceği tahmin ediliyor. Diğer yandan analistler, temiz enerjinin 2050 yılına kadar küresel enerji talebinin %24’ünü karşılayabileceğini de dile getiriyor.

Ancak yenilenebilir ve düşük karbonlu hidrojen henüz fosil esaslı hidrojenle rekabet edebilecek durumda değil. Bu nedenle AB sanayii, 2030 yılına kadar 2×40 GW kapasitesinde elektrolizörler elde edebilmek için iddialı bir plan geliştirdi. Neredeyse tüm Üye Devletler ulusal enerji ve iklim planlarında temiz hidrojene yer verdi ve 26 ülke “Hidrojen Girişimi”ni imzaladı.

AB Komisyonun yeni Sanayi Stratejisi’ni ve toparlanma planlarına da dayanarak, özellikle Avrupa Yeşil Düzeni’nin hedeflerini yerine getirmek için ortaya koyulan “İklim Nötr Avrupa için Hidrojen Stratejisi”, farklı sektörlerde karbonsuzlaştırmayı sağlamak için temiz hidrojeni bir çözüm yolu ilan ederek 2050 yılı için bir yol haritası ortaya koyuyor. Buna göre 2024 yılına kadar en az 6 GW kapasitesinde, 2030 yılına kadar da 40 GW kapasitesinde yenilenebilir hidrojen elektrolizörlerinin kurulması amaçlanıyor.

2050 Yılı Hidrojen Yol Haritası Neleri İçeriyor?

İklim Nötr Avrupa için Hidrojen Stratejisi kapsamında hazırlanan 2050 yılı yol haritasına göre, AB’nin en önemli önceliği, rüzgâr ve güneş enerjisinden üretilen, yenilenebilir hidrojenin geliştirilmesi olacak. Yenilenebilir hidrojen uzun vadede AB’nin iklim nötr ve sıfır hava kirliliği politikalarıyla en uyumlu seçenek olarak addedilirken, aynı zamanda entegre edilmiş enerji sistemi ile sahip olduğu uyum da vurgulanıyor. Ancak kısa ve orta vadede düşük karbonlu hidrojenin farklı şekillerinin gerekli olduğu da not ediliyor.

Yol haritasının ilk aşamasında, 2020 ile 2024 yılları arasında AB’de en az 6 GW kapasitesinde yenilenebilir hidrojen elektrolizörlerinin kurulması ve 1 milyon tona varan yenilenebilir enerjinin üretilmesi ve mevcut hidrojen üretiminin karbonsuzlaştırılması temel hedef.

2025 ile 2030 yılları arasındaki zaman dilimini kapsayan ikinci aşamada ise hidrojenin entegre edilmiş enerji sisteminin özgün bir parçası hâline gelmesi, 2030 yılına kadar en az 40 GW kapasitesinde yenilenebilir hidrojen elektrolizörlerinin kurulması ve 10 milyon tona varan yenilenebilir enerjinin üretilmesi hedefleniyor.

Son olarak, üçüncü aşamada, yani 2030 yılından 2050 yılına kadar, yenilenebilir hidrojen teknolojilerinin yeterli seviyeye gelmesi ve alternatiflerin uygun olmadığı ya da daha maliyetli olduğu sektörlerde karbonsuzlaştırmayı mümkün kılmak için geniş kapsamlı olarak kullanılması hedef olarak gösteriliyor.

AB, 2050 yılı yol haritasını hayata geçirirken gerekli olan yatırımları, araştırma ve inovasyonun önemini, hidrojen altyapısını ve piyasa kurallarını da göz önünde bulunduracak. Bu yol haritasıyla birlikte, yeni Sanayi Stratejisi’nde duyurulan “Avrupa Temiz Hidrojen İttifakı”nın (European Clean Hydrogen Alliance) hidrojen ekosisteminin oluşturulmasında gerekli olan yatırımları desteklemesi amaçlanıyor. Bu ittifak, yenilenebilir ve düşük karbonlu hidrojenin üretiminin ve talebinin artırılmasında yatırımların desteklenmesini sağlarken, hidrojen stratejisinin öngördüğü eylemlerin uygulanmasında da kritik bir rol oynayacak. Sonuç olarak bakıldığında, hidrojen temiz enerjinin sağlanmasında kullanılabilecek tek enerji kaynağı olmasa da, AB’nin 2050 yılına kadar iklim nötr hâle gelme hedefinin gerçekleştirilmesinde önemli bir rol oynayabileceği görülebiliyor. 8 Temmuz’da yine Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan “AB’nin Enerji Sistemi Entegrasyonu Stratejisi” ile bir bütün hâlinde ele alındığında yeni hidrojen stratejisinin, entegre edilmiş enerji sistemi bağlamında yaratabileceği fırsatlar da göze çarpıyor. EYLÜL 2020