Denizaltı konusunda 10 yıl boyunca ciddi bir emek harcayarak önemli kabiliyetler geliştirdik

Savunma sanayi sektöründe yerli çalışmaların artması için çaba harcayan Savunma Sanayi Başkanlığı, Milli Denizaltı Projesi’ne start verdi. Daha öncesinde uluslararası askeri gemi inşa sektöründe devrim niteliği taşıyan Milgem Projesi’ni yürüten ve denizaltı modernizasyon konusunda ana yüklenici olan STM Savunma Teknolojileri Mühendislik firması milli denizaltı projesi için daha hızlı yol almak adına üniversitelerle işbirliğine başladı. Milgem Projesi’nin başlangıcından bugüne projenin başında bulunan STM Deniz Projeleri Direktörü Mazlum Savaş Onur, Milgem Projesi ve denizaltı konusunda ülkemizin geldiği noktayı dergimize değerlendirdi. 

MİLGEM Projesi’nde gelinen noktayı aktarır mısınız?

STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Tic. A.Ş. kurulduğu 1991 yılından bugüne, T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı’nın (SSB) yönlendirmeleri ve destekleriyle, savunma sanayimizin ihtiyaç duyduğu, katma değeri yüksek ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi amacıyla çalışmalarını sürdürüyor. Mühendislik, teknoloji ve danışmanlık alanlarında verdiği hizmetlerle yerli sektörde öncü bir rol üstlenen STM, savunmada küresel oyunculardan biri olmak adına kararlı adımlarla ilerliyor.

STM olarak mühendislik alanında yoğunlaştığımız askeri deniz platformları konusunda bugüne kadar askeri su üstü gemileri ve denizaltılara yönelik tasarım, inşa, modernizasyon ve detaylı mühendislik faaliyetleri olmak üzere milli ve uluslararası birçok projede önemli görevler üstlendik. Yurtiçinde tamamladığımız ve yürütmekte olduğumuz projelerimiz ile rüştünü ispatlayan, uluslararası askeri gemi inşa sektöründe ve yabancı ülke deniz kuvvetleri tarafından tanınan bir şirket haline geldik. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’mız ile birlikte çalışma, bilgi ve tecrübesinden faydalanma imkanı bulduğumuz MİLGEM Projesi, STM’nin bu alandaki gelişimi adına en önemli adımlardan birini teşkil ediyor. MİLGEM Projesi’yle başlayan süreçte ciddi bir deneyim kazanırken, Türkiye’de denizcilik alanındaki özel sektörde var olmayan bir mühendislik yapısını STM olarak kendi bünyemizde oluşturduk.

2006 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’mızın ortaya koyduğu vizyon ve Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB)’nın kararlı tutum ve sorumluluk çerçevesinde başlatılan ve savunma sanayimiz adına bir devrim niteliği taşıyan MİLGEM projesi kapsamında STM; dizayn hizmeti, sınıflandırma, model deneyleri, ilk iki gemide savaş yönetim sistemi ve ana tahrik sistemi dışında kalan diğer tüm sistemlerin, geminin inşasında kullanılacak inşa/donatım malzemelerinin ve inşası süresince ihtiyaç duyulacak dizayn dahil hizmetlerin sağlanması görevlerini üstlendi. Projenin devamı olan üçüncü ve dördüncü gemilerin inşası sürecinde de benzer sorumlulukların yanı sıra ana tahrik sisteminin tedarik ve entegrasyon sorumluluğu da STM tarafından gerçekleştirildi.

Projenin ilk gemisi olan TCG HEYBELİADA 2011, ikinci gemi TCG BÜYÜKADA 2013, üçüncü gemi TCG BURGAZADA 2018 yılında ve dördüncü ve son gemi TCG KINALIADA ise bu yıl hizmete girerek Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın bünyesinde görev yapmaya başladı. STM olarak ilk geminin inşa sürecinden itibaren yoğun olarak çalışmalar yürüterek, projenin ilk iki gemisinde ulaşılan %65 seviyesindeki yerlilik oranının 3. ve 4. gemilerde %70 düzeyine çıkartılması konusunda katkı sunduk.

Bu yıl SSB ile imzalanan sözleşme ile STM, sınıfının ilk gemisi olarak inşa edilecek olan MİLGEM-5 “İ” Sınıfı Fırkateyn Projesi kapsamında Ana Yüklenici sorumluluğunu üstlendi. MİLGEM Projesi Ada Sınıfı Korvetlerin inşasında büyük tecrübe ve başarı sahibi İstanbul Tersanesi Komutanlığı tarafından inşa edilecek olan MİLGEM-5 projesinde gemi dizaynı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Dizayn Proje Ofisi tarafından STM’nin sağladığı mühendislik destek hizmetiyle gerçekleştirildi. STM, ana yüklenici olarak; geminin/hizmetlerin tedarik/ifa edilmesi amacıyla; program yönetimi, tasarım, dokümantasyon, gemi inşa, donatım, entegrasyon ve doğrulama ile MİLGEM Projesi Teknik Veri Paketi’nin hazırlanması sorumluluğunu üstleniyor. Yerli ve milli savaş gemisi üretimi kabiliyetlerimiz daha da derinleştirecek olan geminin, 2023 yılının ikinci yarısında ise Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızda hizmete girmesi planlanıyor.

Denizaltı çalışmalarında geldiğimiz noktayı özetler misiniz?

Dünyanın en karmaşık platformlarından biri olan ve stratejik anlamda kritik öneme sahip denizaltı konusunda 10 yıl boyunca ciddi bir emek harcayarak önemli kabiliyetler geliştirdik ve bugün Türkiye’nin alanında öncü firmalarından biri olarak faaliyetlerimize devam ediyoruz.

Türk Deniz Kuvvetleri’ne ait AY Sınıfı TCG Doğanay ve TCG Dolunay denizaltılarının modernizasyonu STM’nin ana yükleniciliğinde Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nda gerçekleştirildi. Türkiye’de sivil bir firmanın, denizaltı modernizasyonunda ana yüklenici olması bakımından bir ilk olan proje, Türk Deniz Kuvvetleri’nin imkân ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi bakımından büyük bir önem arz ediyor. 2011 yılında başlayan ve 2015 yılında ikinci denizaltının teslim edilmesiyle tamamlanan proje, denizaltı konusunda yerli sanayinin aldığı sorumluluğun gelişmesi açısından da ayrı bir değer taşıyor.

Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nda gerçekleştirilmekte olan Yeni Tip Denizaltı Projesi’nde havadan bağımsız tahrik sistemine sahip 214 sınıfı 6 adet denizaltının inşası üzerine çalışılıyor. Projenin başlangıcında tkMS ile birlikte tkMS’nin Almanya dizayn ofisinde Yeni Tip Denizaltılar üzerinde yapılacak dizayn değişikliklerini gerçekleştirdik. Bu sayede STM denizaltı dizayn kabiliyetini pekiştirmiş oldu. Ana Yüklenici olan tkMS’nin Denizaltı Platform Sistemleri, Denizaltı İnşa Malzemeleri ve Tersane Altyapısının İyileştirilmesi kapsamındaki tüm faaliyetlerde STM olarak yerlileştirme alt yüklenicisi olarak görev alıyoruz. Projede üstlendiğimiz yerlileştirme görevi kapsamında bugüne kadar yurt çapında 400’ün üzerinde firmayla görüşmeler yaptık. Birçok platform sistemini yerli imkanlarla ürettik. Bunlar arasında; pervane şaftları, tüm hidrolik silindirler, Havadan Bağımsız Tahrik Sistemi, Sıvı Oksijen Tankı, denizaltının torpido kovanlarının da olduğu baş tarafını oluşturan Section 50, denizaltı dış FRP kaplamasını ve bunlara ait kalıpları, mukavim olmayan tüm çelik blokları yer almaktadır. Denizaltı Mukavim Teknesi Üretim Hattı Ana Tezgâhlarının Türkiye’de dizaynı, üretimi ve diğer mevcut tezgahların modernizasyonunu gerçekleştirdik.  İlk denizaltının 2020’de teslim edilmesi planlanan proje ile elde edeceğimiz teknolojik birikim ve kabiliyetler, stratejik önem taşıyan kazanımlar olacaktır.

Ülkemiz adına önemli ve çok kapsamlı bir proje olan Preveze Sınıfı Denizaltı Yarı Ömür Modernizasyonu kapsamında ise oluşturulan iş ortaklığında STM pilot ortak olarak görev yapıyor. Tüm sistemlerin denizaltı platformuna entegrasyonunu ile bazı sistemlerin tedariklerinin sorumluluğunu üstlendiğimiz proje; Türk Deniz Kuvvetlerinin envanterinde bulunan dört adet Preveze sınıfı denizaltının mevcut, 21 kritik sisteminin yenilenmesi ve denizaltıların deniz harekatı kapsamında yeni kabiliyetler kazandırılmasını hedefliyor. Şubat ayında sözleşmesi imzalanan ve Temmuz ayında fiilen başlanan projede denizaltıların modernizasyonlarının 2027 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanıyor.

STM olarak denizaltı alanında ulaştığımız yetkinlik seviyesini uluslararası ölçekte kanıtladığımız projelerin başında ise Pakistan Agosta 90B sınıfı denizaltılarının modernizasyonu geliyor. AY sınıfı denizaltılarla ve Yeni Tip Denizaltı Projesi ile birlikte geliştirdiğimiz kabiliyetler ve Pakistan Denizde İkmal Gemisi ile sağladığımız güvenin sonucunda açılan ihaleyi kazanarak 2016 yılında ana yüklenici olarak başladığımız projede, 2018’de kapsamın genişletilmesiyle ikinci Agosta 90B sınıfı denizaltıların da modernizasyonunu da üstlendik ve üçüncü denizaltının modernizasyonunun da projeye dahil edilmesine yönelik görüşmelerimiz devam ediyor. Modernizasyon faaliyetleri Karaçi’de devam eden denizaltıların ilkini 2020 yılı sonunda, ikincisini ise 2021’de Pakistan Deniz Kuvvetlerine teslim etmek üzere çalışıyoruz.

Denizaltı modernizasyonu kapsamında milli ve uluslararası projelerde gösterdiğimiz başarıyla çalışmalarımıza kendi denizaltı tasarımlarımızı da dahil ederek devam ediyoruz. Niş alanlar belirleyerek ilerlediğimiz faaliyetlerimiz kapsamında; cep sınıfı denizaltıların yanı sıra otonom sistemler kabiliyetlerimizi deniz platformları alanındaki tecrübelerimizle birleştirmeyi hedeflediğimiz insansız denizaltı ve suüstü sistemleri de yoğunlaştığımız alanlar arasında yer alıyor.

Milden Projesi’nin önemini aktarır mısınız?

Denizaltılar uzay araçlarından sonraki en yüksek teknolojili ve karmaşık platformlardır. Bunun milli bir şekilde hayata geçebilmesi için kritik olan ön koşul da tasarımının kendinizin olmasıdır. Bir denizaltıyı sıfırdan başlayarak tasarımlamak için ülkenizin denizaltıya yönelik tüm imkan ve kabiliyetlerini harekete geçirmeniz gerekir. Dizayn ön faaliyetleri önce üniversite ve araştırma kurumlarında yapılan bilimsel araştırmalarla başlar sonrasında denizaltıya yönelik kritik teknolojilerin geliştirilmesi ile devam eder ve en sonunda en az 250 olmak üzere yaklaşık 500 kişilik bir dizayn ekibi ve sanayide bir eko sistemin bir araya getirilmesi sonucu dizayn aşaması 3-4 yıllık bir çalışma ile tamamlanır. STM olarak yaklaşık 10 yıldır ülkemizin bu hedefi gerçekleştirebilmesi için çalışıyoruz. Bu amaçla denizaltı modernizasyonu veya inşası ile ilgili olarak üstlendiğimiz tüm projelerde başarı ile yolumuza devam ediyoruz. Kendimizi, sanayideki paydaşlarımızı ve eğitim kurumlarımızı imzaladığımız anlaşmalarla bilgi transferi ve mühendislik desteği vererek gelecekte Deniz Kuvvetleri Komutanlığımız ve Savunma Sanayii Başkanlığımızın liderliğinde hayata geçecek olan Milli Denizaltı (MİLDEN) Projesi için hazırlamaya çalışıyoruz. Halen sahip olduğumuz dizayn kadromuz geçen 10 yıllık süreç içinde sürekli artarak 60 kişiye ulaştı. Bundan sonra da kadromuzu güçlendirerek bu sayıyı tüm kurumların ortak katılımı ile gerçekleştirilecek Milli Denizaltı Dizayn faaliyetleri için yeterli olacak sayılara çıkarmayı hedefliyoruz. Bu kapsamda STM olarak kavramsal tasarımını geliştirdiğimiz TS1700 denizaltımız da Milli Denizaltı yolunda daha hızlı yol almak üzere çalıştığımız konuların başında gelmektedir. Ayrıca bu sene ilk defa olarak üniversitelerde denizaltı konusunda yapılan akademik çalışmaların sayısını artırmak, denizaltı konusunda bilinirliği sağlamak için üniversitelerimizde eğitim gören lisans ve yüksek lisans öğrencileri arasında hiçbir ön kısıt olmaksızın sadece denizaltı teknolojileri ve dizaynı konusunda “Derin Arayışlar” isimli bir yarışma tertipledik. OCAK 2020