Deprem sonrası Türk Müteahhitlerin Romanya’da imajı zedelendi
Synergy Group Romanya Genel Müdürü Esen Yılmaz:
Türk müteahhitleri Cumhuriyetin 100. yılında yurtdışında 27.7 milyar Dolarlık yeni proje üstlendi. Bu rakam içerisinde Rusya’dan sonra 3.6 milyar Dolarlık iş hacmi ile ikinci sırada yer alan Romanya oldukça dikkat çekti. Romanya’daki potansiyeli değerlendirmek ve yaşanan bu gelişmenin sürpriz bir gelişme olmadığını ortaya koymak için görüşlerine başvurduğumuz Synergy Group Romanya Genel Müdürü Esen Yılmaz, Romanya ile ilgili merak edilen soruları cevapladı.
Son dönemde Romanya pazarı müteahhitlerimiz için önemli bir pazar haline geldi. Tecrübelerinizden yola çıkarak sizden pazar ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?
Covid ve Ukrayna’da yaşanan savaş Romanya’yı da olumsuz etkiledi. Olumsuz koşullar sonrasında ortaya çıkan enflasyon ile mücadele, konut sektörünü etkiledi. Covid salgını sonrası otel ve AVM projeleri etkilendi akabinde ise artan faizler konut projelerini de olumsuz etkiledi. Bu çerçeve de özel sektör yatırımlarında ciddi bir azalma olduğunu ifade edebiliriz. Buna karşılık Romanya’nın bugüne kadar kullanmadığı AB Fonlarını kullanmaya başlaması piyasaya olumlu bir hava verdi. Ekonominin daraldığı bir dönemde 2022 yılında onaylanan 46 milyar Euroluk hibe fonun devreye sokulması tıkanıklığı giderdi. 2022-2027 yılları arasında kullanılacak bu fon ile yol, hastane, okul gibi projelerin yapılacağını görüyor. Rakamın Romanya gibi 18 milyonluk bir ülke için önemli bir rakam olduğunu söyleyebiliriz. Bugüne kadar da yol projelerinde fonu etkili bir şekilde kullandıklarını gözlemledik.
Diğer projelerde durum nasıl?
Yol projelerin dışındaki projeler beklenen hızda gitmiyor. İhale sistemi Romanya’da biraz yavaş ilerliyor. Biz de hastane, güneş paneli projesine teklif verdik. Ancak belirttiğim gibi işler yavaş ilerliyor. Bizim gibi projelerde de uzun süredir devam edildiği için yakın dönemde imzaların atılacağını düşünüyoruz. İhale süreçlerinin ortalama bir yıl civarında olduğunu söyleyebilirim. Bu durum tamamen buradaki bürokratik yapı ve ihale düzeni ile alakalı bir durum.
Üst yapı için ne kadarlık bir fon var?
46 milyar Euro’nun haricinde, 29 milyar Euroluk ayrı bir fon daha var. Bu rakamın da bugüne kadar çok küçük bir miktarı kullanılabildi. Bununda sebebi bahsettiğimiz üzre ihale süreçlerindeki yavaşlıktır. Yavaş yavaş biz verdiğimiz tekliflerin sonuçlarını almaya başladık. Böylelikle bir rutine bağlanacağı kanaatindeyim.
2023 yılı için Müteahhitler Birliği’nin verdiği rakamla 3.6 milyar Dolar ile Rusya’nın arkasında Romanya’yı görüyoruz. Oysaki daha önce Rusya yerini korusa da akabinde farklı ülkeleri görürdük.
Özel sektör yatırımları azalmaya karşılık toplam ağırlığın artmış olması tamamıyla bahsettiğim fonlar yardımıyla ihale edilen büyük altyapı projelerden kaynaklanıyor. Bundan sonraki süreçte de Romanya’nın müteahhitlerimiz için önemli bir pazar olmaya devam edeceği kanaatindeyim. Bu ortamda biz Synergy olarak bugüne kadar hep özel sektör yatırımları ile ilgilenirken, bugün biz de devlet ihalelerine teklif veriyoruz.
Daha önceki yıllar ile ilgili görüşmelerimiz sırasında ortalama Romanya için 65 milyon Euroluk cirolardan bahsetmiştiniz. 2023 yılı için bu oranda bir rakamdan bahsedebilir miyiz?
Bahsettiğim sebeplerden dolayı 2023 yılı için bu rakamlardan bahsedemeyiz ama elimizdeki verilere bakarak 2024 yılı için bu rakamlara ulaşacağımızı düşünüyorum. Bu ciroda hedefimizde yeni başlayan Brasov’da başladığımız GES ve hastane projelerinin önemli etkisi olacaktır. Bunların dışında da olumlu sonuçlanmasını beklediğimiz projeler var.
Sizin firma olarak yaptığınız yatırımlar vardı. Bu projelerdeki son durumu alabilir miyiz?
Lemon Retail Park isimli AVM projemiz tamamladık, 2024 de projemizi genişletiyoruz. Ayrıca geçtiğimiz sene konut projemizi de tamamladık.
Konut projesini bitirdik derken satışın da bittiğini söyleyebilir miyiz?
Satışın büyük bir kısmının tamamladığını söyleyebilirim ancak ekonomik şartlar doğrultusunda tamamının satışı gerçekleşmedi henüz. Guzel ve başarılı bir proje olduğunu söyleyebiliriz hem çıkan urun hem de gördüğü talep anlamında. Yeni konut projesi ve AVM projeleri için hazırlık yapıyoruz. Bunun yanında enerji yatırımı projemiz devam ediyor.
Enerji projeniz ile ilgili detay alabilir miyiz?
Projemiz devlet destekli güneş paneli projesidir. Finansmanları onaylandı. Bu yılın ikinci yarısında yapımına başlayacağımız 2.6 MW, 5.4 MW ve 200 MW büyüklüğünde GES projemiz var.
Daha önceki görüşmemizde nüfusun azalması ile ilgili durumun ekonomiye etkisi ile ilgili değerlendirmelerde bulunmuştunuz. Göçe dayalı nüfus azalması ile ilgili durum devam ediyor mu?
Nüfustaki azalmanın azaldığını söyleyebilirim. Bu noktada Romanya işgücündeki azalmayı giderebilmek için Doğu Asya’dan eleman alıyor. Burada konut sektörü ile ilgili en önemli konu yapı stoku ile ilgilidir. Romanya’nın genelinde yapı stoku eski olduğu için bir yenileme ihtiyacı var. Gelir seviyesinin artmasıyla, refah seviyesinin artmasıyla yenileme talebi artıyor.
Son dönem ticari ilişkilerimiz ile ilgili neler söylemek istersiniz?
İlişkilerimizin iyi olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Rutin bir gelişimden bahsedebiliriz. Burada küçük bir kırılmadan bahsedebiliriz. Yaşadığımız deprem sonrası Türk Müteahhitlerin Romanya’da imajı olumsuz etkilendi diyebiliriz. İster istemez insanlarda acaba sorusunun sorulmasına neden oldu. Bu çerçevede Romanya da faaliyet gösteren firmalarımıza özel bir denetim uygulandığını gördük. Bu noktada yerel rakiplerimizde bunu kendi çıkarına kullanmak için lobi yaptı diyebiliriz.MART2024