Macaristan’daki en büyük servis sağlayıcısıyız

Türkiye Macaristan arasındaki karşılıklı ilişkilerin gelişimi ticari ilişkilerin de gelişimini sağlıyor. Bu çerçevede Macaristan’da yatırımlar yapan Çelebi Havacılık Holding, 2006 yılından bu yana faaliyetlerini geliştiriyor. İki ülke ticari ilişkilerinin gelişimi ve Çelebi Havacılık Holding’in Macaristan’daki yatırımları ile ilgili açıklamalarda bulunan Çelebi Macaristan Genel Müdürü Taner Sarı, sorularımızı yanıtladı.    

Macaristan Türkiye ticari ilişkilerle ilgili gözlemlerinizi aktarır mısınız?

Buradaki ilk gözlemim, Türkiye Macaristan arasındaki seyahatlerin giderek arttığını söyleyebilirim. Bakanlıkların ziyaretlerin arttığını gözlemliyoruz. Siyasi ve ekonomik ilişkilerin giderek arttığını görüyoruz. Macaristan’ın Batılı ekonomilere, çoğunlukla AB’ye olan ekonomik bağımlılığını azaltmayı amaçlayan doğuya açılım politikası çerçevesinde Türkiye’nin konumu önem kazanıyor. Türkiye’nin de AB ile ilişkilerini birliğin dayatmalarına maruz kalmadan sürdürmeye ve geliştirmeye yönelik tutumu çerçevesinde ön plana çıkan ülkelerden bir tanesi de Macaristan oluyor. Ayrıca Türkiye ve Macaristan arasındaki tarihsel bağın da ilişkiler üzerine olumlu bir etkisi olduğu görülüyor. Türkiye açısından baktığınızda da AB sürecinde Macaristan’ın verdiği destekler var. Cumhurbaşkanı ve bakanlık seviyelerinde de iki ülke ilişkilerinin olumlu bir dönemde olduğunu söyleyebiliriz. Bu çerçevede ticari ilişkiler de gelişiyor. İki ülke lideri önce beş milyar dolarlık bir ticari hedef koydular, sonrasında bu rakamı altı milyar dolara çıkardılar. Macaristan Eximbank’ın devreye girmesiyle ticaret güçlü bir ivme kazandı. HEPA bu noktada ticaretin artması için önemli çalışmalar yaptı.

Macaristan yurt dışından yatırım çekmek isteyen bir ülke.

Doğru. Sadece Türkiye için değil, herkes için lojistik bir üs olma yolunda ilerliyor. Bugün Macaristan  LPI sıralamasında dünyada 160  ülke içinde ilk otuzun içinde yer alan bir ülkedir. İyi eğitimli iş gücü var, Avrupa ülkelerine göre daha ucuz bir iş gücü var. Bu nedenle Avrupa içindeki firmalarda Macaristan’a otomotiv, elektronik veya teknoloji alanlarında yatırım yapıyorlar. Alt yapı açısından Macaristan çok iyi durumdadır. 4 adet Trans-European Transport Koridor Macaristanda çakışmaktadır. Avrupa’ya geçişte önemli rol oynamakta, gelişmiş karayolu, deniz, ve su ulaşım ağı ile lojistik açıdan önemli bir konum oluşturmaktadır.

Bu avantajların dışında Macaristan devletinin verdiği önemli teşvikler var. HEPA bu konuda önemli teşvikler veriyor. Kurumlar vergisi %9 gibi ve Avrupa’ya göre çok uygun, yine ülkede şirket kurmak çok kolay. Bunların hepsini bir araya getirdiğinizde Macaristan tüm ülkeler için cazibe merkezi haline gelmiş görünüyor. Şuanda Çin ile ilişkileri çok iyi durumda. Çin’den gelen ciddi yatırımcılar var. Havalimanında lojistik yatırımları gündeme geliyor.

Macaristan yönetimi yatırımcılara sahip çıkıyor mu? Çelebi Holding olarak siz sorun yaşadığınızda çözebiliyor musunuz?

Çelebi Havacılık Holding, Macaristan’a 2006 yılında geldi. Firma satın alarak pazara girdik. Tamamen zarar eden bir firmayı satın alarak mücadele edip o şirketi karlı bir hale getirmeyi başardık. O dönemde Macaristan’ın yetkililerinden her türlü desteği gördük. Bunun dışında da bir sorun yaşadığımız zaman yetkililere ulaşabiliyoruz.

Havalimanı açısından baktığımızda Macaristan’da havacılık sektörü gelişmiş bir sektör mü?

Pandemi birçok şeyi değiştirdi. Macaristan’da havacılık sektörü 2019 yılında zirve yapmıştı. 16 milyon yolcuya hizmet verildi. Pandemi nedeniyle bu rakamlar çok düştü. 2019 rakamlarına 2023 yılında tekrar ulaşacağımızı düşünüyoruz. Genelde Avrupa içi uçuşlardan oluşuyor. Budapeşte zaten ilgi gören bir yer, turistlik bir yer. Turlar düzenleniyor.  Budapeşte Havalimanı sadece yolcu değil aynı zamanda lojistik olarak da değerlendirmek gerekiyor. Çünkü lojistik sektörünün gelişimi hava kargonun gelişimini de sağlıyor.  Kargo açısından bakacak olursanız pandemi ile birlikte kargo tarafında olumlu gelişmeler oldu. Kargo uçak trafiği arttı. Çelebi olarak bizde hem yolcu hem de kargo hizmeti verebiliyoruz. Bu açıdan Macaristan’daki en büyük servis sağlayıcısıyız.. Genel Havacılık Terminali’ni işletiyoruz, üç adet Business Lounge işletiyoruz. Yolcu ve kargo uçaklarının büyük bir bölümüne hizmet sağlıyoruz ve on iki bin metrekarelik bir alanda kargo  ve antrepo hizmeti veriyoruz. Bu yıl doksan beş bin ton kargoya hizmet vermeyi hedefliyoruz.

Gelecek açısından Çelebi Holding’in Macaristan’daki hedeflerini aktarır mısınız?

Macaristan, Çelebi Holding’in ilk yurt dışı deneyimi oldu. Dolayısıyla bizim öncelikli amacımız buradaki varlığımızı uzun dönemler sürdürmektir. Buradaki varlığımızı sürdürürken de kazançlı olmak istiyoruz. Bu yüzden fırsatları değerlendiriyoruz. Herhangi bir iş potansiyeli karşımıza çıktığında hemen değerlendiriyoruz. Yolcu tarafı biraz kısıtlı ve standart hizmetleri veriyoruz. Yolcu tarafındaki gelişime maalesef bizim direkt etkimiz olamıyor. Uçaklara yer hizmeti veren bir şirketin, yolcu sayısının artmasına katkı sağlayacak çalışmaların ya da girişimlerin bir parçası olma imkanı çok fazla yok. Ancak kargo hizmetini ele aldığımızda, bizim yapmış olduğumuz altyapı yatırımları ve sunduğumuz ürün yelpazesi talep yaratabiliyor. Örneğin yeni kargo terminali projesi çerçevesinde yapmış olduğumuz yatırım rakiplere kıyasla önemli ölçüde kapasite arttırımına olanak tanıdı. Bu da havayollarının Budapeşte’de yaşanan bu gelişmelere olumlu tepki göstermeleri çerçevesinde iş hacminde artışa sebebiyet verdi.

Bu çerçevede kargo ve lojistik sektörüne yatırım yaparak, hizmet yelpazemizi genişleterek Budapeşte’nin önemli bir Cargo Hub’ı olmasına yönelik katkı sunmaya devam edeceğiz.

Gümrük tarafının kargo taşımacılığına yaklaşımı nasıl? Çünkü bugün dünyada hava kargo ile uyuşturucu veya satışı yasak ürünlerde gelebiliyor.

Macaristan’da bürokrasi ağır işliyor. Fakat gümrüğün bu değişime son derece hızlı adapte etmesi son derece olumludur. Çünkü bu olmasaydı zaten Macaristan lojistik üs olamazdı. Alibaba da burada yatırım yapma kararı almazdı. Özellikle e-commerce söz konusu olduğunda mevzuatın çok hızlı işlemesi ve kargonun alıcısına en kısa sürede ulaşması gerekiyor. Bu yönde önemli adımlar atıldı ve Macaristan gümrük otoritelerinin yaklaşımı son derece olumlu gelişmelerin yaşanmasına katkı sağladı.

Macaristan’daki bu gelişmeler ülkenin ekonomisini de geliştirir mi?

Bence ekonomik gelişimi de sağlayacaktır. Dış yatırımcıyı çekmek için Macaristan’da ciddi bir çalışma var. Farklı birçok ülkeden yatırımlar geliyor. Dolayısıyla herkes Macaristan’da bir ışık görüyor. Lojistik gelişimi görüyorlar. Uzak Doğu’dan yatırımlar var. Macaristan’da ortalama ücretler Avrupa ülkelerine kıyasla düşük seviyededir. Ancak son 5 yılda, Avrupa’ya nazaran hala ortalama ücretler düşük kalıyor olsa bile, ücretlerde ciddi oranda artışlar yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor. Mevcut gidişat Macaristan’ın yatırımlarla bağlantılı olarak rekabet avantajını zayıflatır mı bilemiyorum ancak bana göre bu şekilde devam ederse farklı bir tablo oluşabilir, tabi ki diğer ülkelerdeki gelişmelere bağlı olarak. Macaristan hala en düşük maliyetli olma konumunu muhafaza ediyorsa dış yatırımlarla bağlantılı olarak daha da aşama kaydedeceğini düşünüyorum. KASIM 2021