PİLDER Başkanı ve Birikim Pilleri Genel Müdürü Kadem Usta: Bataryaların geri dönüşümü ile ilgili çalışmalara şimdiden başlamamız gerekiyor.

Enerji depolama alanındaki gelişmeler, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ekonomi gündeminin ön sıralarında yer alıyor. Teknolojinin gelişimi ve artan enerji ihtiyacımız, enerjinin depolanması ile ilgili sorunları da beraberinde getiriyor. Durum tespiti yapmak için bir araya geldiğimiz PİLDER Başkanı ve Birikim Pilleri Genel Müdürü Kadem Usta’ya sorularımızı yönelttik. 

Enerji depolama alanındaki gelişim ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?

Elektrik enerjisini depolamak, günümüzün en kritik konularından biri. Geçtiğimiz son 20 -30 yıla baktığınızda birçok ürün sadece bataryaların gelişmesinden dolayı hayatımıza girdi. Cep telefonları da bunun bir örneğidir. Bataryalar geliştirilmemiş olsaydı, cep telefonları telsiz büyüklüğünde kalırdı. Şimdi bir de bu teknolojinin geliştiğini düşündüğünüz zaman, yani daha küçük hacimlere ve ağırlıklara daha fazla enerji sığdırıldığı zaman, enerjiyi daha etkin kullanma şansı elde ediyoruz. Bu gelişmeler öncelikle uzay ve savunma sanayi gibi ileri teknoloji gerektiren alanlarda kullanılacak, ardından geniş kitlelere ulaşarak erişilebilir fiyatlarla hayatımızda yerini alacaktır. Ancak bu alanda küresel piyasaya baktığımızda, özellikle üretim kapasitesi ve teknoloji liderliği açısından Çin’in büyük bir etkisi olduğunu görüyoruz.

Yenilenebilir enerjinin daha etkin kullanımı için son dönemde depolamalı enerji üretimi için lisanslar veriliyor. Konu ile ilgili neler söylemek istersiniz?   

Yenilenebilir enerji istikrarlı üretim yapamıyor. Güneş doğuyor, batıyor, bulutlar üretimi düşürüyor; rüzgar bazen hızlanıp bazen duruyor. Stabil bir enerji üretilemiyor. Şu anda depolamalı olmasa da, Türkiye 2024 itibarıyla enerji üretiminin %23’ünü yenilenebilir kaynaklardan sağlıyor. Hedefimiz bu oranı %40’a çıkarmak. Bu hedef doğrultusunda dengesizliğini gidermek için depolama kapasitesini artırmanız şart.

Bu işin bir de tüketim tarafı var. Elektrikli araçlar hızla yayılıyor. Şu anda AVM’lerde yalnızca birkaç şarj cihazı bulunuyor. Ancak önümüzdeki 5 yıl içinde bir AVM’in içerisinde doğal olarak 200 tane şarj cihazı olacak. Bu durumda enerji depolama yatırımları kaçınılmaz hale geliyor.

Ülkemizde sektör yabancı ağırlıklı bir yapıyla devam ediyor diye bir bilgiye sahibiz. Bu bilgi yanlışsa düzeltir misiniz?

Evet, şu anda sektör yabancı ağırlıklı bir yapıya sahip. Bu alanda 2023’te 1.1 milyar dolarlık batarya ithalatı yaptık. 2024 yılı raporlarının tamamlanmasını bekliyoruz. Ancak 2024’te de bu rakamın 2023 yılı ile benzer olacağını tahmin ediyorum. 2024 yılında önceki seneye göre bir artış olmadı. Türkiye’deki ekonomik durgunluk da bu durumu etkilemiş olabilir. Ancak yerli üreticilerimiz yavaş yavaş devreye giriyor ve satışlarını artırıyor.

Birikim Pilleri olarak batarya üretiminde var mısınız?

Biz hem batarya üretimi yapıyoruz hem de hücre satışı yapıyoruz. Birikim Pilleri olarak; mikromobilite, elektrikli bisiklet, scooter, drone, robot süpürgeler ve elektrikli ev aletleri gibi ürünlere yönelik çözümler üretiyoruz. 

Türkiye’de 100’e yakın batarya üreticisi var, ancak aktif hücre üreticisi yalnızca 2 firma. Biri Pomega, diğeri ise Aspilsan. Bunun yanında TOGG’un ortaklığı olan Siro, Alarko, Yiğit Akü ve Maxxen gibi firmalar da bu alana yatırım yapıyor. Bu firmalar enerji depolama sistemleri üretimi için fabrikalar kuruyorlar. Bu yatırımların 2025’te faaliyete geçmesini bekliyoruz. 

Bu konuda yeterli insan kaynağına sahip miyiz?

Türkiye’de bu ekosistem yeni geliştiği için yeterince insan kaynağına sahip değiliz. Nitelikli beyaz yakalı ve tecrübeli mavi yakalı personele ihtiyaç duyuyoruz. Biz dernek olarak şu an buna çalışıyoruz. Bu konuda ilgili bakanlıkla regülasyon çalışmaları yapıyoruz. Özellikle bataryaların geri dönüşümü konusunda düzenlemelere ihtiyacımız var. Ülkemizdeki batarya artışına paralel olarak, bu bataryaların geri dönüşümü ile ilgili çalışmalara şimdiden başlamamız gerekiyor.

İthalata karşı yerli üreticilerin korunması ile ilgili beklentiniz var mı?

Bu konuda bir düzenleme geldi. Bu düzenleme sektöre %30 oranında koruma sağlıyor. Bunun yeterli olmadığını söyleyebilirim. Bunun yanı sıra teknik servis konusunda da düzenlemelere ihtiyacımız var. Bozulan ve tamire götürdüğünüz ev aletleriniz için teknik servisteki kişilerin pil ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmaması ciddi bir sorun. Tamir sonrası bataryadan kaynaklanan bir yangında sorumluluğun üreticide mi yoksa teknik serviste mi olduğu durumu belirsiz. Örneğin, tamire götürdüğünüz robot süpürgeniz eve geldikten sonra bir yangına sebebiyet verdiyse sorumlunun kim olacağı noktası açıklığa kavuşmadı. Bu konuda yeterli düzenleme yok.

Sektörün geleceği ile ilgili neler söylemek istersiniz?

Yapılan yatırımların sektörü oldukça dinamik bir hale getirdiğini söyleyebiliriz. Ülkemizdeki yerli ve yabancı yatırımların sektöre büyük değer kattığını düşünüyorum. Bu yatırımların devam etmesi halinde Türkiye’nin Avrupa’nın lideri olabileceğine inanıyorum.