Rus armatörlerin Kuzey Star Tersanesinde proje yaptırma istekleri her geçen gün artmaktadır

Küresel gemi inşa pazarının 194 milyar dolara çıktığı günümüzde Türk tersaneleri de her geçen gün pazardaki payını artırıyor. Gemi bakım onarım çalışmalarının yanı sıra son teknoloji yeni gemilerle ön plana çıkmayı başardıklarının altını çizen Kuzey Star Tersanesi Pazarlama Uzmanı ve Gemi İnşa Yüksek Mühendisi Çağrı Uzmen, Türk tersanelerinin Rus pazarından ciddi pay aldıklarına vurgu yaptı.

Gemi inşa sanayinin uluslararası ölçekteki gelişimini aktarır mısınız?

Küresel gemi inşa pazarının 2021’de 178.52 milyar dolardan 2022’de 194.34 milyar dolara, yıllık %8.9’luk bir bileşik büyüme oranıyla (CAGR) büyümesi beklenmektedir. Pazarın 2026’da ise %8.2’lik bir bileşik yıllık büyüme oranıyla (CAGR) 266.64 milyar dolara büyümesi beklenmektedir.

Gemi inşa pazarındaki küresel oyunculara bakıldığında başı Hyundai Heavy Industries, Daewoo Ship Building & Marine Engineering Co Ltd, Mitsubishi Heavy Industries, Samsung Heavy Industries, BAE Systems Plc, Sumitomo Heavy Industries Ltd, Damen Shipyards Group, Fincantieri Spa, General Dynamics Corp ve Huntington Ingalls Industries Inc. Gibi firmalar çekmektedir.

Son araştırmalara göre;  deniz yoluyla nakliye, karayolu, demiryolu ve hava taşımacılığından daha az maliyetle büyük hacimli nakliyeye izin verdiğinden bu senaryonun gemi inşa pazarına olan talebi artırması bekleniyor. Aynı şekilde, Artan deniz ticaretinin gemi inşa pazarının büyümesine katkıda bulunacağı tahmin ediliyor. Diğer tarafta artan nüfus, tüketicilerin artan satın alma gücü ve artan yaşam standartları, yüksek üretim ve hızlı sanayileşmeye yol açan tüketim mallarına olan talebi artırmaktadır. Bu senaryonun da gemi inşa pazarına olan talebi artırması beklenmektedir.

3D baskı teknolojisinin gemi inşasında kullanılması, son yıllarda gemi inşa pazarında gözlenen yükselen bir değer olarak ortaya çıkmaktadır. Eklemeli imalat olarak da bilinen 3D baskı, gemi inşası da dahil olmak üzere imalat ve mühendislikle bağlantılı her sektörde popülerlik kazanmaktadır. Gemi inşa pazarında faaliyet gösteren şirketler, üretim yeteneklerini geliştirmek için 3D baskı dahil olmak üzere gelişmiş üretim teknolojilerini benimsemek için sektördeki diğer oyuncularla işbirliği yapıyor. Örneğin, 2021’de ABD 3D yazıcı OEM 3D Systems, denizcilik 3D baskı uygulamaları için yeni korozyona dayanıklı metal tozları geliştirmek üzere askeri gemi inşa endüstrisi Huntington Ingalls endüstrileriyle birlikte çalışmaktadır.  

Bu arada sektör ile ilgili bazı kısıtlar da göze çarpmaktadır. Örneğin, yoğun çevre düzenlemelerinin gemi inşa pazarının büyümesini engellemesi beklenmektedir. Bunun nedeni, hava ve su kalitesini ve deniz ve nehir ağzı biyoçeşitliliğini etkileyen deniz taşımacılığı faaliyetlerinden kaynaklanan kirliliktir. Örneğin, Finlandiya’da gemi yapımıyla uğraşan şirketler, Çevre Bakanlığı tarafından oluşturulan bir Finlandiya yasası (86/2000) olan Çevre Koruma Yasası kapsamındaki tüm kurallara uymak zorundadır. Benzer şekilde, İspanya’da gemi inşa şirketlerinin Hava Kalitesi ve Atmosferin Korunması Yasası’na uymaları gerekmektedir. Bu senaryo muhtemelen gemi inşa pazarının büyümesi için büyük bir zorluk teşkil edecektir. Diğer yanda IMO’ya bağlı güncellenen kural ve regülasyonlar çerçevesinde yakıt emisyonların azaltılmasına yönelik isteklere bağlı birçok filo sahibi firmaların filolarını yeni inşa ile yenilemeleri beklenmektedir. 

Diğer bir kısıt kuşkusuz, 2020’den beri küresel ölçekte etkisini gösteren ancak sürü bağışıklığı ve uygun aşıların bulunmasını takiben yoğun aşı kullanımının artmasıyla etkisini biraz yitiren Covid-19’un küresel gemi inşa pazarındaki etkilerinden bahsetmek gerekir. Kısaca,  Covid-19’un en çok etkilediği alan, kruvaziyer gemiler diye bilinen “cruise ship” pazarını kökten etkilemesi ve hatta seferlerin geçici ve bazen kalıcı durması ile sonuçlanmasıdır. Ayrıca, işgücünde Covid-19’un yarattığı hastalıklara bağlı ciddi düşüşler gözlenmiştir. Bazı küçük ölçekteki tersaneler kapanmak zorunda kalmıştır. Finansal anlamda darboğaza giren bazı armatörlerin yeni inşa yerine ikinci el gemi alımına yöneldiği, gemilerini elden çıkarmak için söküme yolladıkları veya mevcut gemilerini başka tip gemiye dönüşüm (conversion) ile yeni pazarlar hedefledikleri görülmüştür. Buna karşın özellikle Asya bölgesi ve Avrupa Birliği’ndeki ülkelerde devletlerin tersane sektörüne önemli finansal yardımları ile sektör yaralarını kapatmaya başlamıştır.  

Gemi inşa sanayinin uluslararası gelişimi çerçevesinde ülkemizdeki gelişimi aktarır mısınız?

Covid-19 süreciyle birlikte Asya ve Avrupa bölgelerinin etkilenmesi, kuşkusuz ülkemiz gemi inşa sektörünü de aynı şekilde etkilemiştir. Bazı tersaneler, bu süreci elindeki mevcut yeni inşa projelerini tamamlamakla değerlendirmiştir. Hatta tamamlarken müşteri ile karşılıklı anlaşma ile teslim süresini öteleyerek biraz zaman kazanılması hedeflenmiştir. Süreç, özellikle yeni inşa yapan tersaneler açısından zor geçerken, yeni inşa yanı sıra tamir ve dönüşüm projeleri de aynı anda yapabilen tersaneler, kazanç yollarında çeşitlilik göstererek bu süreci avantaja dönüştürmüştür.

Avrupalı ve İskandinav müşteriler ile yürütülen yeni inşa projelerinde en çok tercih edilen gemiler,  fosil yakıt yerine çevreci yakıt türleri (LNG, batarya, methanol, ammonia) ile donanmış açık deniz servis ve destek gemisi, canlı balık gemisi ve feribotlar olduğu gözlenmektedir.

Türk Tersaneleri, geleneksel olarak yeni inşa alanında iş yaptığı Avrupalı ve İskandinav müşterilerin dışında Rus pazarından da geçtiğimiz son 4 yıl içinde artan iştah çerçevesinde ciddi pay almaya başlamış ve hatta en çok tercih edilen tersaneler noktasına ulaşmıştır.

Geçmiş yıllara bakıldığında, aslında Rusya, nehir tipi gemilerin öncelikle kendi gemi inşa sektörüne katkısı olması açısından bir hamle başlatmıştı ve bu hamlede Türk Tersanelerine de ilk başta kısmen ihaleye katılma fırsatı verilmişti. Sonrasında, nehir tipi gemilerle sınırlı kalmayan Rusya, başta çevreci yakıt tiplerinle seyrüsefer yapılması istenen örneğin LNG yakıtlı RoRo, Buzkıranlar, Dökme Yük gibi gemiler ve yüzer havuz inşasının hem maliyet hem de lojistik açıdan Türk Tersanelerinde inşa edilmesi yönünde karar verdikleri için Türk Tersaneleri bir anda Rusya pazarında ciddi tercih edilir hale gelmeye başlamıştır. 

Tamir faaliyetleri, Türk Tersaneleri için her zaman cazip ve kârlı olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Buradaki önemli husus, tersaneler tamir için yatırım yaptıkça (örneğin büyük boylu gemiler için yüzer havuz, yüksek kapasiteli vinç) rekabet de aynı şekilde artmaktadır.

Dönüşüm projeleri ise bazı armatörlerin yeni inşa için sıfırdan yatırım yapmaları yerine daha düşük maliyetli çözümlerle amaçları doğrultusunda yaptıkları faaliyetler olarak göze çarpmaktadır. Bu anlamda, boy uzatma projeleri ve örneğin canlı balık gemisine dönüşüm projeleri yaygın bir şekilde artmaktadır.

Yukarıda daha çok ticari faaliyetlerden bahsederken askeri yeni inşa faaliyetlerine de göz atmakta fayda vardır. Türk Deniz Kuvvetlerinin ihtiyacı olan farklı tipteki yüzer deniz araçlarının inşasına yönelik çalışmalar, savunma sanayinin verdiği destekle artmış ve bazı özel tersaneler sadece askeri gemi inşasında uzmanlaşarak ticari gemi inşasına ara vermiştir. Söz konusu özel tersaneler başarılı çalışmalarını, özellikle Arap, Körfez ve bazı Asya ülkelerinin deniz kuvvetleri için ihtiyaç olacak gemilerin inşaları ile taçlandırmıştır. Burada dikkat çeken bir nokta da, yerli tasarım çalışmaları özellikle askeri gemi projelerinde ön plana çıkmaktadır. Halbuki ticari yeni inşa projelerinde müşteri çoğunlukla kendi temel tasarımı pazarladığı için Türk Tersaneleri ya kendi imkanları ya da lokal tasarım firmaları ile detay tasarım ve işçilik resimlerini yapmaktadır.  

Gemi inşa sanayinin gelişim seyri içerisinde Kuzey Star’ın yaptığı çalışmaları ve Rusya pazarındaki etkinliğinizi aktarır mısınız?

2013 yılında Kuzey Star Yalova tersanesi, 2014 yılında 1 Nolu Yüzer Havuz ve Çelik Tekne Tersanesi’nin satın alınmasıyla Kuzey Star Tersanesi Tuzla adıyla hizmet vermeye başladık. Yüzer Havuz No.1’e ek olarak, Nisan 2016’dan bu yana Panamax gemileri için tersanede 2 Nolu Yüzer Havuz faaliyet göstermektedir. En son Suezmax tipindeki ve 300 m boyundaki Green Dock-1 yatırımı ile daha seçkin ve farklı projeler hedeflenmektedir. LNG gemileri bakım onarımı konusunda sahip olduğu GTT sertifikası ile Tuzla bölgesinde tek akredite ve yetkili tersanedir.

108.000 m2 alana sahip olan Tuzla’nın ikinci büyük tersanesi olma özelliğine sahiptir.

Kuzey Star Shipyard, sektörün ekonomik durumundan ötürü ilk başta gemi tamir ve bakım tersanesi olarak hizmet verdiği düşünülse de esasen uzmanlaştığı alan içerisinde canlı hayvan ve offshore platformlarının da bulunduğu gemi dönüşüm projeleridir.

Ayrıca Tekno Marin, Kuzey Star iştiraki olup, tersane içerisinde Kuzey Star adı altında tüm teknik, hidrolik & pnömatik, elektrik & elektronik işlerini yönetmeye devam etmektedir. Bugün Kuzey Star Tersanesi, tersane faaliyetlerinin yanı sıra müşterilerine “Hepsi Bir Arada” hizmetleri sunarak onarım ve bakım hizmetlerine yeni bir yaklaşım ve anlayış getirmektedir.

Kuzey Star Tersanesi, gemi bakım onarım çalışmalarının yanı sıra son teknoloji yeni gemi inşa projeleriyle sektördeki büyümesini sürdürmektedir. Bu anlamda, yeni inşa alanında doğrudan Rus projeleriyle çalışmaya başlanılmış ve bu alanda ilk kez inşa edilen iki adet ve her biri 200 m boyunda LNG yakıtlı RoRo gemileri ile dünyada ciddi yankı uyandırmıştır. Bu projelerin yanı sıra şu an güncel inşası sürmekte olan ve yine Rus Müşteriye nükleer buzkıranların bakım-onarımı için 220 m boyunda 30.000 ton kaldırma kapasiteli yüzer havuz inşası ile bir İskandinav Müşteri için yapılan canlı balıkçı gemisi dönüşüm projesi takip etmektedir.

Kuzey Star Tersanesi, üst düzey ilişkiler, yaptığı başarılı işler ve küresel pazardaki konumuna bağlı Rusya pazarındaki ciddi ve saygın duruşu ile yer almaktadır. 2022 Şubat sonunda başlayan Ukrayna krizinin yarattığı olumsuz etkilere rağmen Rus armatörlerin Kuzey Star Tersanesinde başta yeni inşa olmak üzere tamir ve dönüşüm proje yaptırma istekleri her geçen gün artmaktadır.

Kuzey Star Tersanenin fark yaratan özellikleri alttaki gibidir

Dizayn departmanı tarafından yapılan bazı işler;

•      Yeni İnşa (3D modelleme, P&ID, vb.)

•      Gemi Tamir / Tadilat / Dönüşüm / Modernizasyon

•      Tam teşekküllü tamir raporlaması

•      Tamir öncesi gemi üzerinde kontrol ve raporlanması

Yeni İnşa ve Tamir’de ayırt edici özellikler;

•      RMRS (Rus Loydu) yeni inşa sertifikasına sahip tersane

•      400’den fazla Gemi İnşa personeli

•      Komple kalite kontrol ve kalite güvence sistemleri

•      Çalışanlar için rekreasyon ve eğlence alanları, spor salonu

•      İş ve işçi emniyetinin en üst seviyede uygulanması

•      12.000 ton yıllık çelik işleme kapasitesi

•      3 adet CNC sac kesim tezgâhı

•      16.000 m2 kapalı çalışma alanları

•      2100 m2 tam otomatik, kapalı, iklimlendirmeli raspa-boya holü

•      Max. 35.000 DWT kapasiteli 3 kızak

•      Farklı boyut ve tonajlarda 22 vinç

•      150×13 m ve 125x13m boyutlarında 2 rıhtım

•      13.500 TLC kapasiteli ve 8 m havuz draftı ile handymax ve 22.000 TLC kapasiteli ve 7,5 m havuz draftı ile  panamax boyutlarında olmak üzere 2 yüzer havuz

•       2000 m rıhtım uzunluğu, 280 m deniz genişliği ve aynı anda 17 gemiye kadar hizmet kapasitesi •      Ağır yüklerin taşınması ve transferi için 250 ton kaldırma kapasiteli SPMT’ler EYLÜL2022