Türkiye ve Nijer arasındaki ilişkilerin her alanda geliştirilmesi için siyasi irade mevcuttur

Son dönemde Afrika ülkeleri alt yapı çalışmalarına hız verirken, Dünya ekonomisinden aldıkları payı arttırmak için istikrarlı bir şekilde çalışmalar yapıyor. Bölgenin özellikle maden alt yapıları, tarım alanlarının bozulmaması ve genç nüfuslarıyla yatırımcıların ilgisini çeken Nijer, Batı Afrika’da ulaşım kavşağı olma yolunda önemli bir proje olan Niamey Diori Hamani Uluslararası Havalimanı’nı genişletme projesini 11 ay gibi kısa bir sürede hayata geçirdi.

Yakın bir zamanda Afrika Birliği Zirvesine ev sahipliği yapacak olan Nijer’deki ekonomik gelişimle ilgili bilgi veren T.C. Niamey Büyükelçisi Mustafa Türker Arı, sorularımızı yanıtladı.

Türkiye-Nijer ilişkileriyle ilgili gözlemlerinizi aktarır mısınız?

Herşeyden önce, Türkiye ve Nijer arasındaki resmi diplomatik ilişkilerin 1966 yılında kurulduğunu belirtmek isterim. Bununla birlikte, bölgeyle Osmanlı İmparatorluğu döneminde 15. yüzyılın ilk yarısında temasların tesis edildiği bilinmektedir. Nijer’in kuzeyindeki Agadez bölgesi, Osmanlı İmparatorluğunun Fizan eyaletine (Libya’nın güneyi) komşudur. Agadez halkı, günümüzde kendisini “İstanbulewa” (İstanbullu) olarak tanımlamaktadır. Tarihi ve kültürel ilişkilerimiz köklüdür. Türkiye’nin Afrika’ya açılım ve bilahare ortaklık politikalarımız çerçevesinde, T.C. Niamey Büyükelçiliği 3 Ocak 2012 tarihinde faaliyete geçmiştir. Nijer tarafı da derhal adım atarak, Nijer’in Ankara Büyükelçiliğini 8 Ekim 2012 tarihinde hizmete geçirmiştir.

Türkiye ve Nijer arasındaki ilişkilerin her alanda geliştirilmesi için her iki tarafta da siyasi irade mevcuttur. Uzun bir listesi olan yoğun üst düzeyli ziyaretler, bahsettiğim iradenin teyidi niteliğindedir.       

Yapılan havalimanı projesinin Nijer açısından önemini aktarır mısınız?

Niamey Diori Hamani Uluslararası Havaalanının pist genişletme ve yeni terminal binası inşası ile şehir merkezindeki beş yıldızlı otel projeleri, Nijer’in en büyük altyapı yatırımlarındandır. Bu ay içinde Afrika Birliği Zirvesine Niamey’de ev sahipliği yapacak olan Nijer’deki kalite standartlarının bu iki proje sayesinde oldukça yükseldiğini belirtmek istiyorum. 11 ay gibi kısa bir sürede tamamlanmış her iki projeyle Nijer’in Batı Afrika’da bir ulaşım kavşağı (“hub”) olacağına dair yayınların sayısı artmıştır. Her iki proje, hâlihazırda sağladığı yerli istihdamın yanısıra, uzun vadede Nijer’in ekonomik ve sosyo-kültürel gelişmesine katkıda bulunacaktır.

Nijer’de yatırım yapmak isteyen Türk girişimcilerine önerilerinizi aktarır mısınız?

İlk olarak, Türkiye ve Nijer arasında halk tabanı da bulunan mevcut dostluk ve kardeşlik bağlarının ile ortak manevi değerlerimizin, Türk yatırımcılar için rakiplerine nazaran önemli bir üstünlük sağladığını hatırda tutabiliriz. İkinci husus, Türkiye Bursları sayesinde ülkemizde eğitim görmüş Nijerli öğrencilerin mevcudiyetidir. Nijer’in resmi dili Fransızcaya ilaveten, ülkemizdeki eğitimleri sayesinde Türkçe ve İngilizceye de vakıf, her iki ülkenin kültürünü ve yaşam koşullarını bilen Nijerli genç kardeşlerimizin burada kısa sürede istihdam piyasalarına girebilmelerinden memnuniyet duymaktayız. Diğer bir mutluluk kaynağımız, Türkiye Maarif Vakfının Niamey’deki Nijer-Türk Dostluk Okullarında öğrencilerin anaokulundan lise seviyesine eğitim almalarıdır. Nijer halkının %75’i 25 yaşın altındadır. Nijer’deki genç ve iyi eğitimli neslin ülkenin geleceği açısından büyük bir zenginlik olduğunu düşünüyorum.

Yukarıda özetlediğim durum temelinde, üçüncü husus, girişimcilerimizin ayrıca, Nijer Yatırım Kanununu incelemelerinde fayda bulunmasıdır. İngilizce de hazırlanmış olan ve İnternetten ulaşılabilen Kanun, ülkede ilk kez yatırım yapanlara önemli teşvikler ve fırsatlar sunmaktadır. Büyükelçiliğimiz, bu konudaki bilgi taleplerini yanıtlamaya ve girişimcilerimizi yönlendirmeye her daim hazırdır.

Dördüncü husus, girişimcilerimizin yatırım yapacakları alanlarda Nijer’de hâlihazırda faaliyet gösteren şirket / işletme / kurum ve kuruluşlarla ön istişarelerde bulunmalarının yararlı olacağıdır. Bu konuda, Nijer Ticaret ve Sanayi Odası doğru bir adrestir.    

Gelecek ve Afrika açısından Nijer’in önemini aktarır mısınız?

Bu soruyu yanıtlayabilmek için, öncelikle küresel perspektifleri özetlemekte fayda bulunmaktadır. Afrika’nın küresel ticaretten önümüzdeki dönemde daha fazla pay alabileceğine dair ciddi raporlar ve öngörüler mevcuttur. Bu çalışmalarda, Afrika’nın önemli bir üretim üssü olabileceğine dair düşüncelere ilaveten,  kıtada 2050 yılına kadar önemli bir tüketici orta sınıfın oluşacağı tahmin edilmektedir. Afrika genelinde hâlihazırda yürütülen veya önümüzdeki dönem için planlanan liman, karayolu ve iletişim altyapısı projeleri muvacehesinde, Nijer’in coğrafi ve Sahra altındaki merkezi konumuna dikkat çekmek isterim.      

Bu nedenle Afrika, bu dönemde yatırım yapılması gereken bir kıta olarak takdim edilmektedir. Niamey’de içinde bulunduğumuz Temmuz ayında düzenlenecek Afrika Birliği Zirvesinde, esasen geçtiğimiz ay hukuken yürürlüğe girmiş olan Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşmasının bilfiil uygulama aşamasına geçilmesinde önemli bir kilometre taşı geride bırakılmış olacaktır. Buna göre, önümüzdeki orta ve uzun vadede, Afrika ülkelerinin aralarındaki ticari engelleri tedricen ortadan kaldırmaları ve böylece Afrika – içi ticaretin artması beklenmektedir.

Nijer, esasen hâlihazırda Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (CEDEAO / ECOWAS) üyesi olarak bu Topluluğun üye ülkeleri arasındaki serbest ticaretten faydalanmaktadır. Diğer bir anlatımla, Nijer’de yapılacak yatırımdan elde edilen ürünler, bahsekonu Topluluk üyelerine serbestçe pazarlanabilmektedir.

Geniş, ancak bakir tarım arazilerine ilaveten, altın, uranyum, kömür gibi birçok doğal zenginliklere ve madenlere sahip Nijer, aynı zamanda bir petrol üreticisidir. Halen günde 20.000 varil petrol üretilen Nijer’de, bu kapasitenin yeni keşfedilen petrol yataklarında üretime başlanmasıyla 2021 yılından itibaren günde 110.000 varile yükselmesi, bunun ülke ekonomisine ilave kaynak sağlaması ve yeni altyapı projelerine finansman sağlanması hedeflenmektedir.

Değerli madenler ve petrol yatakları bakımından Nijer’in genelinde henüz teknik araştırmaların yapılmadığı anlaşılmaktadır. Yaklaşık 1,2 milyon kilometrekare yüzölçümüne sahip olan Nijer’de maden ve petrol aramalarına dair teknik çalışmaların gerçekleştirilmesi ve üretime geçilmesi halinde, ülke ekonomisinin kısa sürede gelişeceği tahmin edilmektedir.

Bu çerçevede, zamanın Nijer’de yatırım yapma zamanı olduğu kanaatindeyim.

TEMMUZ – AĞUSTOS  2019