Zorluklara rağmen turizm yatırımlarına devam ediyoruz

Lords Palace Hotel Genel Müdürü Sami Preshova:

KKTC ekonomisinin can damarı olan turizm, yaşanan sorunlara rağmen gelişiyor. Büyük zorluklara rağmen yapılan yatırımlar ise hız kesmeden devam ediyor. Son dönemde yatırımlarını artıran Lords Palace Hotel’in önümüzdeki dönem planlarını öğrenebilmek içen sorularımızı yönelttiğimiz Lords Palace Hotel Genel Müdürü Sami Preshova, önemli açıklamalarda bulundu.

Uzun yıllardır turizm sektöründe profesyonel çalışma hayatına devam etmektesiniz. Biraz çalışma hayatınızdan bahseder misiniz?

Ben Sırbistan doğumlu Arnavut kökenli bir turizmciyim, kariyerim süresince on altı yıl İngiltere, bir yıl Almanya ve beş yılda İstanbul’da çalıştıktan sonra yedi yıldır KKTC’de profesyonel çalışma hayatıma devam etmekteyim. Bu çerçevede KKTC’de turizm sektörünün zorlukları ile karşılaştım.

Adadaki zorlukları biraz açabilir miyiz?

Coğrafya zorlu bir bölge ama Ada bu zorlukların ötesinde zorluklarla boğuşuyor. 1974 yılında gerçekleştirilen harekat sonrası farklı bir noktaya gelirken, sonrasında tanınmamış bir ülke olarak tek çıkışının Türkiye olduğu bir düzende yoluna devam etmiş. Bu durumun Ada’da birçok alanda büyük zorlukları beraberinde getirirken, turizm alanında da zorlukların yaşanmasına neden olmuş. Buna rağmen inanılmaz başarılı bir turizm sektörümüzün olduğunu söylemem lazım. Ana faaliyetimiz casino turizmi olsa da son yıllarda sağlık turizmi başta olmak üzere farklı alanlarda da açılımlar sağlandığına şahit oluyoruz.

Casino turizmi denilince negatif bir bakış ortaya konuluyor. Bu konuda görüşlerinizi alabilir miyiz?

Evet, negatif bir imaj söz konusu, ancak bu konuda uluslararası alanda en iyiler arasında yer alarak önemli bir başarıya imza atılmaktadır. Suç oranlarının inanılmaz düşük olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, yapılan çalışmaların ne kadar başarılı yapıldığı ortaya çıkar. Bu çerçevede burada yetişmiş yöneticilerin Bulgaristan, Gürcistan gibi ülkelerde görevlendiriliyor olması da oldukça önemlidir.

Yaşadığınız zorluklara geri dönersek, Ada’nın önemli sorunlarından biri olan altyapı sorunları sizi de olumsuz etkiliyor mu?

Elektrik, su gibi konularda eksiklerimiz var. Türkiye’nin suyu getirdiği gibi elektriği de buraya geçireceğini düşünüyorum. Ada’da elektrik maliyetlerinin oldukça yüksek olduğu söyleyebilirim. Bu maliyetler bizim rekabet edebilir yapımıza zarar veriyor. Elektrik, su maliyetlerimiz dışındaki maliyetlerimizin de yüksekliğini göz önünde bulundurduğunuzda sektörün zorlukları göz önüne gelir. Bu noktada devlet teşviklerinin de çok düşük olduğunu söylemem lazım. Bunun yanına tanınmamış olmasının getirdiği dezavantajları da eklediğimiz zaman zorlu bir yolculukla karşı karşıya kalmaktayız.

Pandemi sonrasında sektörde bir canlanmadan bahsedebilir miyiz?

İnsanlar pandemi sonrasında daha fazla gezip görme arzusuyla hareket ettiler ve bu durum sektöre olumlu yansıdı. Bu yıl kurdaki dalgalanmalar, deprem gibi etkenlerden dolayı bu yıl bir durgunluk yaşadığımızı söyleyebilirim. Sanki sezon biraz kaybedilmiş gibi ama ben hala umudumu koruyorum.

Grubunuzun sektör içerisindeki yeri ile ilgili bir değerlendirme alabilir miyiz?

Lords Palace, Aydoğan Investment firmasının bir parçasıdır. Grup ilk oteli olan Lords Palace’ı 2016 yılında hayata geçirdi. 250 odalı bir işletme ve bölgede en hızlı gelişen otel olduğu ifade edilebilir. Bu başarıdaki en büyük payın ise çalışanlarımız çabaları olduğunu söylemek lazım. Bu yıla kadar yüzde doksan doluluk oranıyla faaliyetlerimizi sürdürdük.

Grubumuz turizm yatırımlarını sevdi. Bu çerçevede 2018 yılında yeni yatırımımıza başladık. Lords Polace Lagoon’un temellerini bu yıl ocak ayında attık. Asya kültürü ile donanmış olan otelimizde yer alan 72 odamız direkt havuza çıkış yapar şekilde dizayn edildi ve toplamda 309 odalı bir otel olacak. Hemen akabinde onun yanında 250 odalı bir toplantı amaçlı kullanılacak bir otelin inşasına geçmek istiyoruz. Bu yolla 850 odalı bir portföye ulaşmayı planlıyoruz.

Yaptığınız yatırımlar doğrultusunda teşvik alabiliyor musunuz?  

KKTC’nin bir teşvik politikası var. Ancak bu konuda önemli bir sorunumuz var. Türkiye’de yaşanan devalüasyon nedeniyle 2017 yılında aldığınız teşvikin bugün bir anlamı kalmadığını ortaya koymamız lazım. İnşaat maliyetlerinin döviz ürerinden artış sağladığı bir ortamda teşvikin TL üzerinden almanın bir anlamı olmuyor. Ancak her şeye rağmen turizmin gelişim seyrine devam edeceğini düşünüyorum.

Bu dönemde bölgenin en büyük havaalanını açıyor olmamız oldukça sevindirici. Gecikti ancak açıyor olmamız turizm açısından büyük bir potansiyeli ortaya koyacaktır. Bu konuda katkı sağlayanlara teşekkür ediyorum.

Yeni yatırımlarınız ne zaman faaliyete geçer?

Üç buçuk yılda bitirmek gibi bir hedefle yola çıktık ancak benzer farklı yatırımlara baktığımızda beş yıldan önce bitirilemediğini görüyoruz.

KKTC’de işlerin ağır ilerlediğini düşündüğümüzde hedeflenilen dönemde bitirmenin zorlukları ortaya çıkıyor.

Her ülkenin kendine göre özellikleri var. Bu noktada yabancılara alıştıkları ortamı burada bulamayacaklarını söylüyorum. Ada’da siesta var. Bu nedenle devlet daireleri 14:00’de kapanabiliyor. KKTC’nin gelişebilmesi için farklı bir yol izleyebilmesi gerekiyor ancak Ada insanının sıcakkanlı yapısını turizme yansıtarak durumu avantaja çevirebiliriz. Geçmişe göre işlerin daha hızlandığını da gözlemleyebiliyoruz. Umarım ileride daha da hızlanacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti ile KKTC arasında imzalanan Turizm İşbirliği Eylem Planı ile ilgili düşüncelerinizi alabilir miyiz? 

Eylem Planı’ndaki tanıtım maddesinin önemli olduğunu düşünüyorum ve destekliyorum. Türkiye Turizm Bakanı’nın önemli işlere imza attığını düşünüyorum. Önümüzdeki dönemde işbirliği yeni maddelerle geliştirilebilir. Beklentilerimiz arasında Ercan Havalimanı’nın Türkiye’de iç hatlara girmesi konusu var. Bu durum maliyetlerimizi inanılmaz derecede düşürür. Diğer taraftan eylem planı ile çalışanların verimliliğini artıracak çalışmalar yapılabilir.

Yerel yönetimler sektöre katkı sağlıyor mu?

Türkiye’de yerel yönetimler konusunda önemli bilgi birikimine sahip ve önemli çalışmalar yerel yönetimler aracılığı ile yapılıyor. Ancak bu kültürü Türkiye’nin KKTC’ye getirdiğini söyleyemeyiz. Çok belediye var fakat katkılarının çok az olduğunu söyleyebiliriz. Ben aynı zamanda İngiliz pasaportuna sahip olduğum için diğer taraftan bakarak Ada’da turizmin ne kadar ilerlediğini görebiliyorum. Bunun aksine yerel yönetim konusunda da çok geri olduğumuz aşikâr. Bir Rum vatandaş ile sohbetimizde, “En fazla Mercedes satılan ülke olmanıza rağmen aynı zamanda en kötü yollara sahip ülke olabilirsiniz” demişti.   

Son olarak Maraş’ın açılması ile ilgili görüşlerinizi alabilir miyiz?

Maraş’ın açılmasının politik olarak ne kadar doğru ne kadar yanlış onu ben bilemem ama tarihsel bir bakış açısı ile o dönemde ne kadar gelişkin ve güzel bir olduğunu gözlemledik. Yine aynı bakış açısı ile turizmin bir ülkeye ne kadar katkı sağladığını da görebiliyorum. Umarım Maraş ile beraber sorunlar çözülür. Çözümler doğrultusunda uçuşa açılmamız bizim sorunlarımızı büyük ölçüde çözebilir. Bugün AB ülkelerinden gelen misafirlerimiz Larnaka üzerinden geliyor. Hal böyle olunca bu misafirlerimizin bizim için ayrı bir maliyeti söz konusu oluyor.EYLÜL2023